الشرح

Abdest almak bedendeki dört azayı temizler. Bunlar: Yüz, eller, baş ve ayaklardır. Bu temizleme gözle görülür bir temizlik olduğu gibi manevi bir temizlik de olabilir. Zahiri temizlik olduğu açıktır. Çünkü insan yüzünü, ellerini, ayaklarını yıkar ve başına da mesh eder. Baş diğer azalar gibi yıkanma bağlamında zikredilmiş ama, Allah Teâlâ bu hükmü hafifletmiştir. Çünkü başta saçlar vardır ve bedenin en üst kısmında bulunur. Saç olan başın yıkanmasında insanlara meşakkat vardır. Özellikle de soğuk kış günlerinde daha zordur. Ancak Allah -Azze ve Celle-’nin rahmetinden dolayı başın farziyeti onu mesh etmektir. Şüphe yok ki insan abdest aldığında abdest azalarını gerçek anlamda temizlemiş olur. Bu da İslam’ın kemaline delalet eder. Öyle ki bu azalar genellikle bariz açıkta olduğu için onların temizlenmesi farz kılınmıştır. Manevi temizliğe gelince, müslümanın bunu hedeflemesi güzel olandır. O da günahlardan temizlemektir. Yüzünü yıkadığında gözleri ile bakarak işlediği her günah temizlenir. Göz zikredilmesi -en doğrusunu Allah bilir- misal vermek içindir. Ancak burun da hata eder, ağız da hata eder. İnsan haram olan bir şey söyler ya da koklaması ona helal olmayan bir şeyi koklayabilir. Göz zikredilmiştir. Çünkü hatanın büyük bir çoğunluğu gözden kaynaklanmaktadır. Hadiste geçen abdestin günahlara keffaret olması hususu küçük günahlar ile ilgili olup, büyük günahlar için mutlaka tövbe etmek gerekir.