لاَ تُسَافِرِ المَرْأَةُ مَسِيرَةَ يَوْمَيْنِ إِلَّا وَمَعَهَا زَوْجُهَا أَوْ ذُو مَحْرَمٍ

لاَ تُسَافِرِ المَرْأَةُ مَسِيرَةَ يَوْمَيْنِ إِلَّا وَمَعَهَا زَوْجُهَا أَوْ ذُو مَحْرَمٍ

از ابوسعید خُدری ـ رضی الله عنه ـ - که همراه با پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ در دوازده غزوه شرکت کرده بود - روایت است که گفت: چهار چیز از پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ شنیدم که مرا خوشحال و شگفت‌زده نمود؛ فرمودند: «لاَ تُسَافِرِ المَرْأَةُ مَسِيرَةَ يَوْمَيْنِ إِلَّا وَمَعَهَا زَوْجُهَا أَوْ ذُو مَحْرَمٍ، وَلاَ صَوْمَ فِي يَوْمَيْنِ: الفِطْرِ وَالأَضْحَى، وَلاَ صَلاَةَ بَعْدَ الصُّبْحِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ، وَلاَ بَعْدَ العَصْرِ حَتَّى تَغْرُبَ، وَلاَ تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلَّا إِلَى ثَلاَثَةِ مَسَاجِدَ: مَسْجِدِ الحَرَامِ، وَمَسْجِدِ الأَقْصَى، وَمَسْجِدِي هَذَا»: «زن مسیر دو روز را به سفر نمی‌رود مگر آنکه همسرش یا محرمی همراه او باشد؛ و در دو روز، روزه روا نیست: فطر و قربان؛ و پس از [نماز] صبح، نمازی نیست تا آنکه خورشید طلوع کند و پس از [نماز] عصر، تا آنکه خورشید غروب کند؛ و بار سفر بسته نمی‌شود مگر به سوی سه مسجد: مسجد الحرام و مسجد الاقصی و این مسجد من».

[صحیح است] [متفق علیه]

الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ از چهار امر نهی کردند: نخست: منع زن از سفری که مسافت آن مسیر دو روز باشد، بدون همسر یا یکی از محارمش؛ و منظور از محرم کسی است که ازدواج با او تا ابد حرام است، مانند پسر یا پدر یا برادرزاده یا خواهرزاده و عمو و دایی و مانند آنها. دوم: نهی از روزه در روز عید فطر یا قربان، چه این روزه نذری باشد یا روزهٔ تطوع یا روزهٔ کفاره. سوم: نهی از نماز نفلی پس از نماز عصر تا آنکه خورشید غروب کند و پس از نماز صبح تا آنکه خورشید طلوع کند. چهارم: نهی از سفر به جایی از روی اعتقاد به فضیلت آن یا اعتقاد به چند برابر شدن ثواب جز در مورد مساجد سه‌گانه. بنابراین به قصد نماز خواندن در جایی بار سفر بسته نمی‌شود مگر به این سه مسجد؛ زیرا اجر و پاداش چند برابر نمی‌شود مگر در مسجد الحرام و مسجد نبوی و مسجد الاقصی.

فوائد الحديث

جایز نبودن سفر زن بدون محرم.

در سفر، زن محرم زنی دیگر نیست، زیرا پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: «شوهرش یا کسی که با او محرم است».

زن از رفتن به هر مسافتی که سفر نامیده شود بدون همسر یا محرم منع می‌شود و این حدیث بر اساس وضعیت سوال کننده و محل زندگی او بوده است.

مَحرمِ زن، شوهر اوست یا کسی که ازدواج با او تا ابد حرام است که این تحریم یا از روی قرابت است مانند پدر و فرزند و عمو و دایی؛ یا به سبب شیردهی و رضاعت است، مانند پدر شیری و عموی شیری، یا به سبب دامادی، مانند پدر شوهر؛ و این محرم باید مسلمان و بالغ و عاقل و مورد اعتماد باشد زیرا هدف از همراهی محرم، حمایت و صیانت از زن و انجام امور اوست.

اهتمام شریعت اسلامی به زنان و حمایت و صیانت از آنان.

درست نبودن نماز مستحب مطلق، پس از نماز صبح و عصر. قضای فرایض فوت شده و نمازهایی که سبب دارند مانند تحیت المسجد و مانند آن مستثنیٰ هستند.

خواندن نماز پس از طلوع خورشید حرام است، بلکه باید صبر کرد تا خورشید به اندازهٔ یک نیزه بلند شود که حدودا به اندازهٔ ده تا پانزده دقیقه طول می‌کشد.

وقت نماز عصر تا غروب خورشید ادامه دارد.

جایز بودن سفر به قصد مساجد سه‌گانه.

فضیلت مساجد سه‌گانه و مزیت آن بر دیگر مساجد.

عدم جواز سفر برای زیارت قبور حتی قبر پیامبر صلی الله علیه وسلم؛ و زیارت ایشان برای کسانی که در مدینه هستند یا به قصد مشروع و جایز دیگری به آنجا رفته‌اند، جایز است.

التصنيفات

احكام مسجد الحرام و مسجد نبوى و مسجد الاقصى, احكام زنان, تاريخ مكه و مدينه و قدس