الشرح

رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ پس از سلام گفتن از هر نماز فرض، این ذکر بزرگ را می‌گفتند که معنایش چنین است: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ»: یعنی معبودی به حق نیست جز الله. «وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ» یعنی: او در الوهیت و ربوبیت و نام‌ها و صفاتش هیچ شریکی ندارد. «لَهُ الْمُلْكُ» یعنی: فرمانروایی مطلق عام و فراگیر و وسیع از آن اوست، فرمانروای آسمان‌ها و زمین و آنچه بین این دو هست. «وَلَهُ الْحَمْدُ» یعنی: او متصف به کمال مطلق است و از روی محبت و بزرگداشت، درهر حال، در خوشی و ناخوشی، به سبب کمالش ستایش می‌شود. «وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ»: قدرت او تام است و از همه نظر کامل است، هیچ چیز او را ناتوان نمی‌سازد و هیچ امری از امور برای او محال نیست. «لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللهِ» یعنی: تحول از حالی به حالی و از معصیت الله به طاعتش رخ نمی‌دهد و قدرتی نیست جز از سوی الله، اوست یاری‌رسان و تکیه بر اوست. «لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، ‌وَلَا ‌نَعْبُدُ ‌إِلَّا إِيَّاهُ»: این تاکیدی است بر معنای الوهیت و نفی شرک و اینکه جز او کسی شایستهٔ عبادت نیست. «لَهُ النِّعْمَةُ وَلَهُ الْفَضْلُ» اوست که نعمت‌ها را خلق می‌کند و مالک آنان است و با آن بر هریک از بندگانش که بخواهد لطف می‌کند. «وَلَهُ الثَّنَاءُ الْحَسَنُ»: ثنای نیکو در هر حال، مستحق ذات و صفات و افعال و نعمت‌های اوست. «لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ» یعنی: توحید او را داریم و در طاعت الله ریا و خودنمایی نمی‌کنیم. «وَلَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ»: یعنی: بر توحید الله و عبادت او ثابت قدم هستیم حتی اگر کافران را خوش نیاید.