الشرح

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਹਰ ਫ਼ਰਜ਼ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਲਾਮ ਫੇਰਨ ਦੇ ਫੌਰੀ ਬਾਅਦ ਇਹ ਅਜ਼ਕਾਰ (ਯਾਦ-ਏ-ਇਲਾਹੀ) ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਮ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। "ਸੱਚਮੁੱਚ ਕੋਈ ਮਾਬੂਦ (ਪੂਜਣਯੋਗ) ਨਹੀਂ ਸਿਵਾਏ ਅੱਲਾਹ ਦੇ।" "ਉਹ ਇਕੱਲਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸਾਥੀ ਜਾਂ ਹਿਸੇਦਾਰ ਨਹੀਂ।" ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਲਾਹੀਅਤ (ਪੂਜਾ ਦਾ ਹੱਕ), ਰੱਬੂਬੀਅਤ (ਰੱਬ ਹੋਣ ਦਾ ਦਰਜਾ), ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਮਾਂ ਅਤੇ ਸੁਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸਾਂਝੀਦਾਰ ਨਹੀਂ। "ਉਸ ਦੇ ਲਈ ਹੈ ਬਿਲਕੁਲ ਬੇਅੰਤ ਅਤੇ ਸਰਵਭੌਮ ਰਾਜ਼"। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਬੇਹਦ ਵੱਡੀ, ਸਾਰਥਕ ਅਤੇ ਸਭ ਕੁਝ ਕਵਰ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ — ਉਹ ਆਸਮਾਨਾਂ, ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜੋ ਕੁਝ ਵੀ ਹੈ, ਸਭ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ। "ਸਾਰੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਰ ਅੱਲਾਹ ਹੀ ਲਈ ਹੈ।" ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਬੇਅੰਤ ਕਾਮਲ ਹੈ, ਸਦਾ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਖੂਬੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ—ਚੰਗੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਤੇ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਉਸਦਾ ਦਿਲੋਂ ਪਿਆਰਾ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਹੈ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ। "ਅਤੇ ਉਹ ਹਰ ਚੀਜ਼ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਾਬੂ ਰੱਖਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।" ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਤਾਕ਼ਤ ਮੁਕੰਮਲ ਤੇ ਹਰ ਪੱਖੋਂ ਕਾਮਲ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਉਸਨੂੰ ਅਸਮਰਥ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ, ਨਾ ਹੀ ਕੋਈ ਕੰਮ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਉਹ ਜੋ ਚਾਹੇ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ — ਕੋਈ ਰੁਕਾਵਟ ਜਾਂ ਅਸਮਰਥਤਾ ਉਸ ਲਈ ਨਹੀਂ। ""ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਨਾ ਕੋਈ ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਤੇ ਨਾ ਹੀ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਨਾਫਰਮਾਨੀ ਤੋਂ ਉਸ ਦੀ ਫ਼ਰਮਾਬਰਦਾਰੀ ਵੱਲ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਕੂਵੱਤ ਕੇਵਲ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਹੈ। ਉਹੀ ਮਦਦਗਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸੀ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।" "ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕੋਈ ਮਾਬੂਦ ਨਹੀਂ, ਅਤੇ ਅਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਉਸੀ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ" — ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਕਤਾ (ਤੌਹੀਦ) ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਰਕ (ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਪੂਜਣ) ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਫੀ। ਇਬਾਦਤ ਕਰਨ ਦੇ ਲਾਇਕ ਕੇਵਲ ਅੱਲਾਹ ਹੀ ਹੈ। "ਨੇਅਮਤ (ਅਨੁਕਿਰਪਾ) ਅਤੇ ਫ਼ਜ਼ਲ (ਉਪਕਾਰ) ਉਸੀ ਲਈ ਹਨ" — ਕਿਉਂਕਿ ਅੱਲਾਹ ਹੀ ਨੇਅਮਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਮਾਲਿਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਬੰਦਿਆਂ 'ਤੇ ਚਾਹੇ, ਆਪਣੇ ਫ਼ਜ਼ਲ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਿਵਾਜ਼ਦਾ ਹੈ। "ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਾਰੀਫ਼ (ਸਿਫ਼ਤ) ਉਸੀ ਲਈ ਹੈ" — ਉਸ ਦੀ ਜਾਤ, ਗੁਣ, ਕੰਮ, ਅਤੇ ਨੇਅਮਤਾਂ ਉੱਤੇ, ਅਤੇ ਹਰ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ। "ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਕੋਈ ਮਾਬੂਦ ਨਹੀਂ, ਅਸੀਂ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਉਸੀ ਲਈ ਖ਼ਲਿਸ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ" — ਅਰਥਾਤ ਅਸੀਂ ਇਕ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਹੀ ਮਾਨਣ ਵਾਲੇ ਹਾਂ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਵਿੱਚ ਨਾ ਕੋਈ ਰਿਆ (ਦਿਖਾਵਾ) ਹੈ, ਨਾ ਹੀ ਨਾਮਣੀ (ਸ਼ੁਹਰਤ) ਦੀ ਚਾਹ। "ਭਾਵੇਂ ਕਾਫ਼ਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਹੋਵੇ, ਅਸੀਂ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਕਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਇਬਾਦਤ 'ਤੇ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।"