ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰ, ਅਗਰ ਤੂੰ ਇਹ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ ਤਾਂ ਬੈਠ ਕੇ, ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ ਤਾਂ ਪੱਸੇ ਲਟ ਕੇ (ਆੜੀ ਹੋ ਕੇ) ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ।

ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰ, ਅਗਰ ਤੂੰ ਇਹ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ ਤਾਂ ਬੈਠ ਕੇ, ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ ਤਾਂ ਪੱਸੇ ਲਟ ਕੇ (ਆੜੀ ਹੋ ਕੇ) ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ।

ਇਮਰਾਨ ਬਿਨ ਹੁਸੈਨ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਮੈਨੂੰ ਬਾਵਾਸੀਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਬੀ ਅਲੈਹਿਸ-ਸਲਾਮ ਤੋਂ ਨਮਾਜ਼ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ, ਤਾਂ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:…” «ਖੜ੍ਹਾ ਹੋ ਕੇ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰ, ਅਗਰ ਤੂੰ ਇਹ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ ਤਾਂ ਬੈਠ ਕੇ, ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਵੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ ਤਾਂ ਪੱਸੇ ਲਟ ਕੇ (ਆੜੀ ਹੋ ਕੇ) ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ।»

[صحيح] [رواه البخاري]

الشرح

ਨਬੀ ਅਕਰਮ ﷺ ਨੇ ਵਾਜ਼ੇਹ ਕੀਤਾ ਕਿ ਨਮਾਜ਼ ਦਾ ਅਸਲ ਤਰੀਕਾ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋ ਕੇ ਪੜ੍ਹਨਾ ਹੈ। ਹਾਂ, ਜੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਹੋਣਾ ਮੁਮਕਿਨ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਬੈਠ ਕੇ ਨਮਾਜ਼ ਅਦਾ ਕਰੇ, ਅਤੇ ਜੇ ਬੈਠਣਾ ਵੀ ਸੰਭਵ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੱਸੇ ਲਟ ਕੇ (ਆੜੀ ਹੋ ਕੇ) ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹ ਸਕਦਾ ਹੈ।

فوائد الحديث

ਜਦ ਤੱਕ ਅਕਲ ਕਾਇਮ ਹੈ, ਨਮਾਜ਼ ਮਾਫ਼ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਇਸ ਲਈ, ਬੰਦਾ ਆਪਣੀ ਹਿਮਤ ਅਤੇ ਸਾਮਰਥ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਹਾਲਤ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਹਾਲਤ ਵੱਲ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਅਦਾਗੀ ਕਰਦਾ ਰਹੇ।

ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਨਰਮੀ ਅਤੇ ਆਸਾਨੀ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿੱਚ ਹੈ ਕਿ ਬੰਦਾ ਇਬਾਦਤ ਉਤਨੀ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿੰਨੀ ਉਹ ਕਰ ਸਕਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ।

التصنيفات

Prayer of the People with Excuses