فوائد الحديث

ਹਰ ਕੋਈ, ਚਾਹੇ ਉਸ ਦੀ ਇਮਾਨ ਦੀ ਦਰਜਾ ਜਿੰਨੀ ਮਰਜ਼ੀ ਉੱਚੀ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਵਲ ਰੁੱਜੂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤੌਬਾ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੀ ਜਾਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦੇ ਹੱਕ ਅਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਤੋਂ ਖਾਲੀ ਨਹੀਂ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੁਰਆਨ ਮਜੀਦ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ:

"ਤੇ ਤੂਸੀ ਸਾਰੇ ਮੋਮਨ ਅੱਲਾਹ ਵਲ ਤੌਬਾ ਕਰੋ"

(ਸੂਰਹ ਨੂਰ 24:31)

ਤੌਬਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਰ ਕਿਸਮ ਦੀ ਗੁਨਾ ਤੋਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ — ਚਾਹੇ ਉਹ ਗੁਨਾਹ ਅਤੇ ਹਰਾਮ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਫਿਰ ਫ਼ਰਜ਼ ਅਮਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਕਰਨ ਤੋਂ।

ਤੌਬਾ ਦੀ ਕਬੂਲੀਅਤ ਲਈ ਇਖ਼ਲਾਸ਼ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਗੁਨਾਹ ਛੱਡ ਦੇਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਹਕੀਕਤ ਵਿੱਚ ਤੌਬਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ।

ਇਮਾਮ ਨਵਵੀ ਰਹਿਮਹੁੱਲਾਹ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਤੌਬਾ ਲਈ ਤਿੰਨ ਸ਼ਰਤਾਂ ਹਨ —

1. ਗੁਨਾਹ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਣਾ,

2. ਉਸ ਉੱਤੇ ਪਛਤਾਵਾ ਕਰਨਾ,

3. ਅਤੇ ਦਿਲੋਂ ਪੱਕਾ ਇਰਾਦਾ ਕਰਨਾ ਕਿ ਦੁਬਾਰਾ ਕਦੇ ਵੀ ਉਹ ਗੁਨਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ।ਪਰ ਜੇ ਗੁਨਾਹ ਕਿਸੇ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਹੱਕ ਨਾਲ ਵਾਬਸਤਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਚੌਥੀ ਸ਼ਰਤ ਵੀ ਹੋਵੇਗੀ —ਉਹ ਜ਼ੁਲਮ ਉਸ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ ਜਾਂ ਉਸ ਤੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।

**ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ (ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ, ਖੁਬਸੂਰਤ ਅਤੇ ਸ਼ੱਧ):**

ਇਹ ਗੱਲ ਸਮਝਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ ਕਿ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦਾ ਇਸਤਿਗ਼ਫ਼ਾਰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸੇ ਗੁਨਾਹ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਦੀ ਕੰਮਲਤਾ, ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਯਾਦ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡੂੰਘੇ ਤਾਲੁੱਕ, ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਹੱਕ ਦੀ ਅਜ਼ਮਤ ਦੇ ਇਹਸਾਸ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਸੀ। ਇਨਸਾਨ, ਚਾਹੇ ਕਿੰਨਾ ਵੀ ਅਮਲ ਕਰ ਲਏ, ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਨੇਮਤਾਂ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਅਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਉਤਰ ਸਕਦਾ। ਇਹ ਇਸਤਿਗ਼ਫ਼ਾਰ ਉਮੱਤ ਲਈ ਵੀ ਤਾਲੀਮ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਹਿਕਮਤਾਂ ਵੀ ਹਨ।