الشرح

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਸੁਬਹ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਧਰਮੀਕ ਪਤਨੀ, ਮੌਮਿਨਾਂ ਦੀ ਮਾਤਾ ਜੁਵੇਰੀਆ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹਾ ਦੇ ਕੋਲੋਂ ਦਿਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲੇ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਨਮਾਜ਼ ਵਾਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਬੈਠੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਸਮੇਂ (ਨਾਫ਼ਿਲਾ ਨਮਾਜ਼ ਦੇ ਵਕਤ) ਵਾਪਸ ਆਏ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਬੈਠੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ: ਕੀ ਤੂੰ ਉਹੀ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਰਹੀ ਹੈਂ ਜਿਸ ਹਾਲ 'ਤੇ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਛੱਡਿਆ ਸੀ? ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ: ਹਾਂ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਮੈਂ ਤੇਰੇ ਬਾਅਦ ਚਾਰ ਸ਼ਬਦ ਕਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਦੁਹਰਾਇਆ ਹੈ; ਜੇ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਤੈਨੂੰ ਬੈਠੇ ਰਹਿਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਭਾਰ ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦਾ: (ਸੂਬਹਾਨ ਅੱਲਾਹ) — ਉਸਨੂੰ ਸਾਰਿਆ ਕਮਜ਼ੋਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਣਾ, (ਵਬਿਹਮਦਿਹੀ) — ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਸੋਹਣੀ ਤਾਰੀਫ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਲਈ ਰਹੀ ਹੈ, (ਅਦਦ ਖਲਕਿਹੀ) — ਉਸਦੀਆਂ ਸਿਰਜੀਆ ਹੋਈਆ ਜੀਵ ਜੋ ਸਿਰਫ ਅੱਲਾਹ ਹੀ ਗਿਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, (ਵਿ ਰਿਦਾ ਨਫਸੀਹੀ) — ਉਸਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਖ਼ੁਸ਼ ਹੈ ਉਸ ਨਾਲ ਖੁਸ਼ ਹੈ, ਜੋ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆ ਸਕਦਾ, (ਵ ਜਿਨਤ ਅਰਸ਼ਿਹੀ) — ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮਕਲੂਕ ਹੈ, (ਵ ਮਿਦਾਦ ਕਲਿਮਾਤਿਹੀ) — ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਜੋ ਗਿਣੇ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸਮੇਟਦਾ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਮਿਦਾਦ ਉਸਦੀ ਤਾਕਤ, ਉਸਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ। ਪਰ ਇੱਥੇ ਮਕਸਦ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਫਿਰ ਉਸਦੀ ਸਿਫ਼ਤ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਹੋਣ ਦਾ ਬਿਆਨ, ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਮਕਲੂਕ (ਅਰਸ਼) ਦਾ ਭਾਰ।