الشرح

Peygamber -sallallahu aleyhi ve sellem- hanımı, Müminlerin annesi Cüveyriye -radıyallahu anha-'yı sabah namazını kıldıktan sonra, günün başlangıcında namaz kıldığı yerde otururken bıraktı. Sonra gündüzün yarısı olup duhâ vakti girince geri döndü. Cüveyriye, hâlâ yerinde oturuyordu. Peygamber -aleyhisselâm- ona şöyle buyurdu: Hâlâ bıraktığım hal üzerine misin? Evet dedi: Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurdu: Senden sonra dört kelime söyledim (zikrettim), o zikirleri üç kere tekrarladım, bu zikirler senin oturduğun süre boyunca söylediklerinle ecir bakımından karşılaştırılsa, daha ağır basardı: (Subhânallah) Allah Teâlâ'yı tenzih ederim ve O, bütün noksanlıklardan münezzehtir. (Ve bihamdihî) O, en güzel övgüye layık olandır ki, (Adede Halkıhî) yarattıklarının sayısını Allah'tan başkası sayamaz. (Ve Ridâ Nefsihî) kullarından Allah'ın razı olduğu kimselerden razı olduğu ölçüde, kuşatılamayacak bir şeydir. (Ve Zinete Arşihî) Arş'ının ağırlığı kadardır ki, yarattıklarının en büyüğü ve en ağırıdır. (Ve Midâde Kelimâtihî) Kelimelerinin mürekkebidir. Allah'ın kelimeleri sınırlı değildir ve tükenmez. Bu, üç sınıfı da içine alır ve onları kapsar. Zira Allah Subhânehû'nun kelimelerinin mürekkebinin, kudretinin, sıfatının ve sayısının sonu yoktur. Lakin burada kastedilen; (Allah'ın kelimelerini yazan mürekkebin) çokluğunu anlatmak için mübalağalı bir anlatımdır. Zira Allah Teâlâ, önce mahlukatın sayıca çokluğunun sınırlandırılamayacağı şeyi zikretmiştir. Daha sonra ondan daha büyüğüne ilerletip yükseltmiş ve bunu rızasıyla, sonra yarattıklarının en büyüğü olan Arş'ın ağırlığıyla ifade etmiştir. Yani birincisi sayı ve niceliğe, ikincisi sıfata ve niteliğe, üçüncüsü de büyüklük ve ağırlığa göredir.