ਅਸੀਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਦੇ ਨਾਲ ਮੱਕਾ ਤੋਂ ਮਦੀਨਾ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਸੀ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਅਸੀਂ…

ਅਸੀਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਦੇ ਨਾਲ ਮੱਕਾ ਤੋਂ ਮਦੀਨਾ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਸੀ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਅਸੀਂ ਪਹੁੰਚੇ। ਅਸਰ ਦੇ ਵੇਲੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਆਗੇ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਅਤੇ ਜਲਦੀ-ਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵੁਜ਼ੂ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਐਡੀਆਂ ਸੂਕੀਆਂ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਿਆ ਸੀ। ਤਾਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਇਰਸ਼ਾਦ ਫਰਮਾਇਆ: @**"ਐਡੀਆਂ (ਸੁੱਖੀਆਂ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ )ਲਈ ਨਾਰਕ ਦੀ ਵੈਲ ਹੋਵੇ! ਵੁਜ਼ੂ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਕਰੋ।"**

ਅਬਦੁੱਲਾਹ ਇਬਨੁ ਅਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅੰਹੁਮਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਅਸੀਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਦੇ ਨਾਲ ਮੱਕਾ ਤੋਂ ਮਦੀਨਾ ਵਾਪਸ ਆ ਰਹੇ ਸੀ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ ਅਸੀਂ ਪਹੁੰਚੇ। ਅਸਰ ਦੇ ਵੇਲੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਆਗੇ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਅਤੇ ਜਲਦੀ-ਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵੁਜ਼ੂ ਕੀਤਾ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਤਾਂ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਐਡੀਆਂ ਸੂਕੀਆਂ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਿਆ ਸੀ। ਤਾਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਇਰਸ਼ਾਦ ਫਰਮਾਇਆ: "ਐਡੀਆਂ (ਸੁੱਖੀਆਂ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ )ਲਈ ਨਾਰਕ ਦੀ ਵੈਲ ਹੋਵੇ! ਵੁਜ਼ੂ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਕਰੋ।"

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਮੱਕਾ ਤੋਂ ਮਦੀਨਾ ਦੀ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਹਾਬਾ ਵੀ ਸਨ। ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪਾਣੀ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਮਿਲੀ, ਤਾਂ ਕੁਝ ਸਾਹਾਬਾ ਨੇ ਅਸਰ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਲਈ ਜਲਦੀ-ਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵੁਜ਼ੂ ਕੀਤਾ। ਇਤਨਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛਲੇ ਹਿੱਸੇ (ਐਡੀਆਂ) ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਸੁੱਕੇ ਦਿਸ ਰਹੇ ਸਨ। ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ ਕਿ:**ਜੋ ਲੋਕ ਵੁਜ਼ੂ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਧੋਣ ਵਿੱਚ ਕਾਹਲੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਾਬ ਤੇ ਹਲਾਕਤ ਹੈ।** ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੁਜ਼ੂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ।

فوائد الحديث

ਵੁਜ਼ੂ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਵਾਜਿਬ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਕਰ ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਮਸਹ ਕਰਨਾ ਹੀ ਜਾਇਜ਼ ਹੁੰਦਾ, ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜੋ ਐਡੀ ਨਾ ਧੋਣ ਕਰਕੇ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਅੱਗ ਨਾਲ ਡਰਾਉਂਦੇ ਨਾ।

ਵੁਜ਼ੂ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਅੰਗਾਂ ਨੂੰ ਧੋਣਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਹਿੱਸਾ ਧੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। ਜੋ ਸ਼ਖ਼ਸ ਜਾਣ ਬੁਝ ਕੇ ਜਾਂ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਹਿੱਸਾ ਧੋਣ ਤੋਂ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

ਜਿਹਲਤ ਵਿੱਚ ਮੁਬਤਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਰਹਿਨੁਮਾਈ ਕਰਨੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਇੱਕ ਆਲਿਮ (ਇਲਮ ਵਾਲਾ) ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਲੋੜ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਵੱਲੋਂ ਫਰਾਇਜ਼ ਜਾਂ ਸੁਨਤਾਂ ਦੀ ਪਾਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਵੇਖੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁਨਾਸਿਬ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੋਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਠੀਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇਸਲਾਹ ਕਰੇ। ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਨਰਮੀ, ਹੁਕਮਤ ਅਤੇ ਹਿਕਮਤ ਨਾਲ ਨਸੀਹਤ ਦੇਣ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਮੁਹੱਦਿਥ ਮੁਹੰਮਦ ਇਸਹਾਕ ਦਿਹਲਵੀ ਰਹਿਮਾਹੁੱਲਾਹ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:

**"ਇਸਬਾਗ਼ (ਧੋਣ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਿਗੋਣਾ) ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ:**

1. **ਫਰਜ਼:** ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਧੋਏ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਅੰਗ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਿਗੋਣਾ।

2. **ਸੁੱਨਤ:** ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਧੋਣਾ।

3. **ਮੁਸਤੇਹਬ:** ਤਿੰਨ ਵਾਰੀ ਧੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਾਧੂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਲੀ-ਭਾਂਤਿ ਧੋਣਾ।

التصنيفات

Method of Ablution