الشرح

این حدیث هشداری شدید برای کسی است که امر به معروف می کند و خود بدان معروف عمل نمی کند و از منکر باز می دارد و خود به منکر عمل می کند. پناه بر الله؛ ملائکه در روز قیامت مردی را می آورند و به آتش می اندازند؛ در انداختن او به آتش رفتار خوبی ندارند بلکه او را همچون سنگی که به دریا انداخته می شود به آتش می اندازند که در اثر پرت شدن، روده هایش از شکمش بیرون می ریزند و همچون الاغی که اطراف آسیاب می چرخد، پیرامون روده هایش می گردد؛ این است که دوزخیان اطراف وی جمع شده و به او می گویند: چرا چنین وضعیتی داری؟ چه باعث شده به اینجا بیایی؟ تو که امر به معروف و نهی از منکر می کردی؟ لذا اعتراف کرده و می گوید: من امر به معروف می کردم اما خود بدان عمل نمی کردم و از منکر بازمی داشتم و خود بدان عمل می کردم. بنابراین بر انسان واجب است که ابتدا از خود شروع کند، ابتدا خود را به معروف امر کرده و از منکر باز دارد؛ چون بعد از رسول الله صلی الله علیه وسلم، نفست بیشترین حق را بر تو دارد.