ਇਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਕ਼ਯਾਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਲਿਆ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸ ਦੇ ਪੇਟ ਦੀ ਜੇਬਾਂ ਢਿੱਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਜਿਵੇਂ ਗਧਾ…

ਇਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਕ਼ਯਾਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਲਿਆ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸ ਦੇ ਪੇਟ ਦੀ ਜੇਬਾਂ ਢਿੱਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਜਿਵੇਂ ਗਧਾ ਪਿਸ਼ਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ,

ਉਸਾਮਾ ਬਿਨ ਜ਼ੈਦ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ: "ਕੀ ਤੂੰ ਉਸਮਾਨ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਦੇ ਕੋਲ ਜਾ ਕੇ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ?" ਉਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: "ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ ਕਿ ਮੈਂ ਉਸਮਾਨ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹਾਂ ਤਾਂ ਕੇ ਤੁਹਾਡੇ ਸਮਨੇ ਗੱਲ ਕਰਾਂ? ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਦੀ ਕਸਮ, ਮੈਂ ਉਸਮਾਨ ਨਾਲ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਹਾਂ। ਮੈਂ ਕੋਈ ਐਸਾ ਮਾਮਲਾ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਜਿਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਬਣਨਾ ਮੈਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦਾ ਕਿ ਉਹ ਮੇਰੇ ਤੇ ਅਮੀਰ ਹੋਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਮੈਂ ਸੁਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:" ਇਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਕ਼ਯਾਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਲਿਆ ਕੇ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਸ ਦੇ ਪੇਟ ਦੀ ਜੇਬਾਂ ਢਿੱਲੀਆਂ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ, ਅਤੇ ਉਹ ਜਿਵੇਂ ਗਧਾ ਪਿਸ਼ਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ,، ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੇਟ ਦੀ ਜੇਬਾਂ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦਾ ਰਹੇਗਾ। ਫਿਰ ਦੋਸ਼ੀ ਲੋਕ ਉਸ ਕੋਲ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਪੁੱਛਣਗੇ: "ਹੇ ਫੁਲਾਨ, ਤੇਰੇ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਇਆ? ਕੀ ਤੂੰ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਰੋਕਦਾ ਸੀ?" ਉਹ ਕਹੇਗਾ: "ਹਾਂ, ਮੈਂ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਤੋਂ ਕਰਦਾ ਸੀ।"

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਉਸਾਮਾ ਬਿਨ ਜ਼ੈਦ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਗਿਆ: "ਕੀ ਤੂੰ ਉਸਮਾਨ ਬਿਨ ਅਫ਼ਾਨ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਫਿਤਨੇ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਫਿਤਨੇ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ?" ਉਸਾਮਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਉਸਮਾਨ ਨਾਲ ਗੁਪਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮਸਲੇ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਫਿਤਨਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ। ਉਸਦਾ ਮਕਸਦ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਦੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਨਿੰਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਖਲੀਫ਼ੇ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਇਕ ਐਸੀ ਫਿਤਨੇ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਖੋਲ੍ਹਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ। ਫਿਰ ਉਸਾਮਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਅਮੀਰਾਂ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਚਾਪਲੂਸੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਅਮੀਰ ਹੀ ਕਿਉਂ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਝੂਠਾ ਤਾਰੀਫ਼ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ। ਇਹ ਗੱਲ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਲਈ ਦੱਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਤੋਂ ਸੁਣਿਆ ਸੀ ਕਿ ਕ਼ਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਉਸਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅੰਗ ਤੇਜ਼ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪੇਟ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਣਗੇ, ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅੰਗਾਂ ਨਾਲ ਉਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਗਧੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਘੁੰਮੇਗਾ ਜੋ ਪਿਸਾਈ ਦੇ ਪੱਥਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਅੱਗ ਦੇ ਲੋਕ ਉਸਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇਕ ਗੇੜ ਬਣਾਕੇ ਖੜੇ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪੁੱਛਣਗੇ: "ਹੇ ਫੁਲਾਨ, ਕੀ ਤੂੰ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ?!" ਉਹ ਕਹੇਗਾ: "ਮੈਂ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਦਿੰਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਸੀ।"

فوائد الحديث

ਵਾਲੀ ਅਮਰਾਂ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਦੇਣ ਦਾ ਅਸਲ ਤਰੀਕਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਸੀਹਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਨਸੀਹਤਕਾਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਹੇ, ਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਹ ਗੱਲ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ।

ਜੋ ਆਪਣੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਖਿਲਾਫ਼ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲੇਗੀ।

ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਅਦਬ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਆਉਣਾ ਅਤੇ ਨਰਮਦਿਲੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਤਾਲੀਮ ਦੇਣਾ ਅਤੇ ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ।

ਅਮੀਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸੱਚ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਚਾਪਲੂਸੀ ਕਰਨੀ ਅਤੇ ਅੰਦਰੋਂ ਵੱਖਰੇ ਮਸਲੇ ਛੁਪਾਉਣਾ ਬਿਲਕੁਲ ਝੂਠੀ ਚਾਪਲੂਸੀ ਵਰਗਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

التصنيفات

Descriptions of Paradise and Hell