لَا عَدْوَى، وَلَا طِيَرَةَ، وَيُعْجِبُنِي الْفَأْلُ» قَالَ قِيلَ: وَمَا الْفَأْلُ؟ قَالَ: «الْكَلِمَةُ الطَّيِّبَةُ»: «سرايت بيماری و نيز بدشگونی حقيقت ندارند؛…

لَا عَدْوَى، وَلَا طِيَرَةَ، وَيُعْجِبُنِي الْفَأْلُ» قَالَ قِيلَ: وَمَا الْفَأْلُ؟ قَالَ: «الْكَلِمَةُ الطَّيِّبَةُ»: «سرايت بيماری و نيز بدشگونی حقيقت ندارند؛ ولی به فال نيک گرفتن را می‌پسندم» گفتند: «به فال نیک گرفتن چیست؟» فرمود: «سخن نیکو

از انس بن مالک ـ رضی الله عنه ـ روایت است که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: «لَا عَدْوَى، وَلَا طِيَرَةَ، وَيُعْجِبُنِي الْفَأْلُ» قَالَ قِيلَ: وَمَا الْفَأْلُ؟ قَالَ: «الْكَلِمَةُ الطَّيِّبَةُ»: «سرايت بيماری و نيز بدشگونی حقيقت ندارند؛ ولی به فال نيک گرفتن را می‌پسندم» گفتند: «به فال نیک گرفتن چیست؟» فرمود: «سخن نیکو».

[صحیح است] [متفق علیه]

الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ خبر می‌دهد که: سرایت بیماری‌ها که اهل جاهلیت به آن معتقد بودند و باور داشتند که بیماری بدون تقدیر الهی و به ذات خود از کسی به کسی دیگر منتقل می‌شود، باطل است. و اینکه «طیره» یعنی بدشگونی نسبت به هر چیزی - شنیدنی باشد یا دیدنی - پرنده باشد یا حیوان یا بیمار یا اعداد و ایام و ... باطل است. اما از آنجا که شوم انگاری طیر (پرنده) نزد جاهلیت مشهور بود، به آن اشاره شده است؛ و اصل آن رها کردن پرنده هنگام شروع هر کاری - سفر یا تجارت یا ... - بود. اگر پرنده‎ی مذکور به سمت راست می‌رفت فال خوب می‌زدند و به کارشان ادامه می‌دادند و اگر به سمت چپ پرواز می‌کرد، شوم‌انگاری می‌کردند و از انجام کاری که قصدش را داشتند، دست می‌کشیدند. سپس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ خبر دادند که فال نیک را می‌پسندند و فال نیک آن است که انسان از شنیدن سخن نیک خوشحال شود و به واسطهٔ آن به پروردگارش گمان نیک برد.

فوائد الحديث

توکل بر الله تعالی و اینکه توکل فرجامی جز خیر و خوبی ندارد و جز الله کسی شر را از انسان دور نمی‌کند.

نهی از تَطَیُّر؛ یعنی شوم انگاشتن چیزی باعث شود که انسان از کاری که قصد انجامش را داشته، دست بکشد.

فال نیک از مصادیق تطیری که از آن نهی شده نیست، بلکه نوعی حسن ظن به الله تعالی است.

همه چیز بنابر تقدیر الله عزوجل که یگانه و بی‌شریک است، رخ می‌دهد.

التصنيفات

توحيد الوهيت