الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بیان می‌دارد که مؤمن منشا خیر است اما مؤمنی که از جهت ایمان و عزم و اراده و مال و دارایی و دیگر جنبه‌ها قوی می‌باشد، نزد الله عزوجل بهتر و محبوب‌تر از مؤمن ضعیف است. سپس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ مؤمن را به اتخاذ اسبابی که در امور دنیا و آخرت به او سود می‌رساند توام با اعتماد به الله سبحانه وتعالی و یاری جستن از او و توکل به او توصیه کرده است. سپس پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ از عجز و تنبلی و سستی در انجام آنچه به سود دنیا و آخرت است، نهی می‌کند. و چون مؤمن تلاش خود را انجام دهد و اسباب را برگیرد و از الله یاری جوید و از او خیر بخواهد، پس از آن ایرادی بر او نیست که کارش را به الله بسپارد و بداند که همان انتخاب الله برای او خیر است؛ و اگر پس از آن مصیبتی به او رسید نگوید که: «اگر چنین می‌کردم چنین و چنان می‌شد»؛ «زیرا «اگر» راه را برای کار شیطان می‌گشاید» که از این طریق به تقدیر اعتراض کند و برای آنچه از دست رفته حسرت بخورد؛ بلکه از روی تسلیم و خشنودی می‌گوید: «الله تقدیر نمود و او هرچه بخواهد می‌کند»، زیرا آنچه رخ داده به اقتضای ارادهٔ الله بوده است، زیرا او هرچه را بخواهد انجام می‌دهد و قضای او را برگشتی نیست و حکمش را هیچ بازدارنده‌ای نیست.