الشرح

អ៊ូមើរ ពិន អាល់ខត្តប رضي الله عنه បានប្រាប់ថា ពិតប្រាកដណាស់ ក្នុងពេលដែលសហាហ្ពាត់ទាំងឡាយកំពុងតែអង្គុយជាមួយណាពី ﷺ ម៉ាឡាអ៊ីកាត់ជីព្រីលក៏បានមកកាន់ពួកគេក្នុងរូបភាពជាបុរសម្នាក់ដែលពុំមាននរណាម្នាក់ធ្លាប់ស្គាល់ ហើយក្នុងចំណោមលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់បុរសនោះ គឺគាត់ស្លៀកសម្លៀកបំពាក់ដែលមានពណ៌សស្គុស សក់ខ្មៅរលោង និងគ្មានស្លាកស្នាមអ្វីមួយនៅលើខ្លួនគាត់ដែលបញ្ជាក់ថាជាអ្នកដំណើរមកពីឆ្ងាយ ដូចជាមានការហត់នឿយ មានធូលីជាប់ខ្លួន ឬសក់កន្ទ្រើងនោះឡើយ ហើយក៏គ្មាននរណាម្នាក់ក្នុងចំណោមអ្នកដែលមានវត្តមាននៅទីនោះស្គាល់គាត់នោះដែរ។ បុរសនោះបានអង្គុយទល់មុខនឹងណាពី ﷺ ដោយអង្គុយក្នុងលក្ខណៈជាកូនសិស្ស ហើយគាត់បានសួរណាពី ﷺ អំពីឥស្លាម។ ណាពី ﷺ លោកបានឆ្លើយតបដោយបញ្ជាក់ប្រាប់ពីរូកុន(គោលគ្រឹះ)ឥស្លាមទាំងប្រាំដែលផ្ទុកទៅដោយការទទួលស្គាល់នូវពាក្យសក្ខីកម្ម(ស្ហាហាហ្ទះ)ទាំងពីរ ការថែរក្សាលើការសឡាតទាំងប្រាំពេល ការបរិច្ចាគហ្សាកាត់ទៅកាន់អ្នកដែលមានសិទ្ធិទទួល ការបួសខែរ៉ម៉ាហ្ទន និងការធ្វើធម្មយាត្រាហាជ្ជីចំពោះអ្នកដែលមានលទ្ធភាព។ ក្រោយពេលណាពីបានឆ្លើយរួច បុរសដែលសួរនោះក៏និយាយថា៖ អ្នកឆ្លើយបានត្រឹមត្រូវហើយ។ ពេលនោះ សហាហ្ពាត់មានការងឿងឆ្ងល់ជាខ្លាំងចំពោះបុរសនោះ ព្រោះគាត់ជាអ្នកសួរដែលមើលពីខាងក្រៅទៅ ហាក់បីដូចជាគាត់មិនដឹងចម្លើយសោះឡើយ។ តែក្រោយមក គាត់ខ្លួនឯងបែរជាបញ្ជាក់ថា ចម្លើយនោះត្រឹមត្រូវទៅវិញ។ ក្រោយមក បុរសនោះបានសួរណាពី ﷺ អំពីអ៊ីម៉ាន់(ជំនឿ)។ ណាពី ﷺ បានឆ្លើយតបដោយបញ្ជាក់ប្រាប់ពីរូកុនអ៊ីម៉ាន់(គោលគ្រឹះនៃជំនឿ)ទាំងប្រាំមួយដែលផ្ទុកទៅដោយ៖ (១)ជំនឿចំពោះវត្តមានរបស់អល់ឡោះជាម្ចាស់និងលក្ខណៈសម្បត្តិរបស់ទ្រង់ ទទួលស្គាល់ចំពោះភាពជាម្ចាស់តែមួយរបស់ទ្រង់ចំពោះទង្វើទាំងឡាយរបស់ទ្រង់ ដូចជាក្នុងការបង្កើត និងទទួលស្គាល់ចំពោះភាពជាម្ចាស់តែមួយគត់របស់ទ្រង់ដែលត្រូវគោរពសក្ការៈ។ (២)ហើយត្រូវមានជំនឿចំពោះបណ្តាម៉ាឡាអ៊ីកាត់ដែលអល់ឡោះបានបង្កើតពួកគេមកពីពន្លឺថា ពួកគេជាខ្ញុំបម្រើរបស់អល់ឡោះដែលត្រូវគេលើកតម្កើង។ ពួកគេមិនប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងអល់ឡោះជាម្ចាស់ឡើយ ហើយពួកគេអនុវត្តនូវបទបញ្ជាទាំងឡាយដែលទ្រង់បង្គាប់ប្រើពួកគេ។ (៣)ត្រូវមានជំនឿចំពោះបណ្តាគម្ពីរទាំងឡាយដែលគេបានបញ្ចុះទៅកាន់អ្នកនាំសារទាំងឡាយរបស់ទ្រង់ពីអល់ឡោះជាម្ចាស់ ដូចជាគម្ពីរគួរអាន គម្ពីរតាវរ៉ត គម្ពីរអ៊ិញ្ជីល និងគម្ពីរដទៃទៀត។ (៤)ត្រូវមានជំនឿចំពោះអ្នកនាំសារទាំងឡាយដែលជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយសាសនារបស់អល់ឡោះ ក្នុងចំណោមនោះមានដូចជា ណាពីនួហ ណាពីអ៊ីព្រហ៊ីម ណាពីមូសា ណាពីអ៊ីសា និងណាពីចុងក្រោយគេបង្អស់ គឺណាពីមូហាំម៉ាត់ ﷺ ក៏ដូចជាណាពី និងអ្នកនាំសារដទៃទៀតទាំងអស់។ (៥)ត្រូវមានជំនឿចំពោះថ្ងៃបរលោក ដែលរួមបញ្ចូលក្នុងជំនឿនេះដែរ គឺមានជំនឿចំពោះអ្វីដែលកើតឡើងក្រោយពេលស្លាប់នៃជីវិតក្នុងផ្នូរ ហើយមនុស្សលោកទាំងអស់នឹងត្រូវគេបង្កើតឲ្យរស់ឡើងវិញក្រោយពេលស្លាប់។ ក្រោយមក ពួកគេនឹងត្រូវគេជំនុំជម្រះ ហើយកន្លែងចុងក្រោយរបស់ពួកគេ អាចទៅកាន់ឋានសួគ៌ ឬអាចទៅកាន់ឋាននរក។ (៦)ហើយត្រូវមានជំនឿថា ពិតប្រាកដណាស់ អល់ឡោះជាម្ចាស់ទ្រង់បានកំណត់រួចជាស្រេចនូវអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងទាំងអស់អាស្រ័យទៅលើការដឹងដ៏អស់កល្បរបស់ទ្រង់ និងអ្វីដែលចង្អុលបង្ហាញដោយប្រាជ្ញារបស់ទ្រង់ ហើយទ្រង់ក៏បានកត់ត្រាវា និងមានចេតនាផងដែរ ។ ហើយអ្វីដែលទ្រង់បានកំណត់នឹងកើតឡើងអាស្រ័យទៅតាមអ្វីដែលទ្រង់បានកំណត់ និងបានបង្កើតវា។ ក្រោយមកទៀត បុរសនោះបានសួរណាពី ﷺ អំពីអៀហសាន(ទង្វើល្អ)។ ណាពី ﷺ បានឆ្លើយប្រាប់បុរសនោះថា អៀហសាននោះគឺ គេត្រូវគោរពសក្ការៈចំពោះអល់ឡោះហាក់បីដូចជាគេកំពុងតែឃើញទ្រង់។ ប្រសិនបើគេមិនអាចឈានទៅដល់កម្រិតនេះទេនោះ ចូរឲ្យគេគោរពសក្ការៈចំពោះអល់ឡោះហាក់បីដូចជាទ្រង់កំពុងមើលរូបគេ។ ដូចនេះ ទីមួយគឺជាកម្រិតនៃការឃ្លាំមើលដែលខ្ពស់បំផុត ហើយទីពីរគឺកម្រិតនៃការឃ្លាំមើលធម្មតា។ បន្ទាប់មក បុរសនោះក៏បានសួរណាពី ﷺ អំពីពេលវេលានៃថ្ងៃបរលោក ថាតើវាកើតឡើងនៅពេលណា? ពេលនោះ ណាពី ﷺ លោកបានបញ្ជាក់ថា ជាការពិតណាស់ ការដឹងពីពេលវេលានៃថ្ងៃបរលោក គឺជាចំណេះដឹងមួយដែលអល់ឡោះជាម្ចាស់ទ្រង់លាក់ទុកសម្រាប់តែទ្រង់អង្គឯងប៉ុណ្ណោះដោយគ្មាននរណាម្នាក់ក្នុងចំណោមភាវៈ(ម៉ាខ្លូក)ទាំងឡាយដឹងឡើយ មិនថាអ្នកដែលត្រូវគេសួរ មិនថាអ្នកដែលសួរគេនោះឡើយ។ បន្ទាប់មកទៀត បុរសនោះក៏បានសួរណាពី ﷺ អំពីសញ្ញាសម្គាល់នៃថ្ងៃបរលោក។ ពេលនោះ ណាពី ﷺ ក៏បានបញ្ជាក់ប្រាប់ថា ក្នុងចំណោមសញ្ញាសម្គាល់នៃថ្ងៃបរលោកនោះ គឺទាសីជាច្រើន និងកូនរបស់ពួកនាង ឬមានកូនជាច្រើនដែលមិនស្តាប់បង្គាប់ចំពោះម្តាយរបស់ពួកគេ ពោលគឺពួកគេចាត់ទុកម្តាយរបស់ពួកគេដូចជាទាសី។ ហើយអ្នកគង្វាលចៀម និងជនក្រីក្រទាំងឡាយត្រូវបានគេផ្តល់ជីវភាពធូរធារដល់ពួកគេនាសម័យកាលចុងក្រោយ(មុនថ្ងៃបរលោកមកដល់) ដោយពួកគេប្រកួតប្រជែងក្នុងការតុបតែង និងសង់សំណង់អគារ។ ក្រោយមក ណាពី ﷺ លោកបានប្រាប់(សហាហ្ពាត់របស់លោក)ថា ជាការពិតណាស់ បុរសដែលសួរនោះ គឺម៉ាឡាអ៊ីកាត់ជីព្រីល។ គាត់មកដើម្បីបង្រៀនសហាហ្ពាត់ទាំងឡាយពីសាសនាដ៏ត្រឹមត្រូវនេះ។