هه‌ر كه‌سێ دوژمناهییا وه‌لییه‌كێ من بكه‌ت؛ دێ شه‌ڕی ل دژی وی ڕاگه‌هینم، و نینه‌ عه‌بدێ من ب تشته‌كی خۆ نێزیكی من بكه‌ت خۆشتڤیتر بیت ل ده‌ڤ من ژ وی تشتێ من ل…

هه‌ر كه‌سێ دوژمناهییا وه‌لییه‌كێ من بكه‌ت؛ دێ شه‌ڕی ل دژی وی ڕاگه‌هینم، و نینه‌ عه‌بدێ من ب تشته‌كی خۆ نێزیكی من بكه‌ت خۆشتڤیتر بیت ل ده‌ڤ من ژ وی تشتێ من ل سه‌ر وی فه‌ڕزكری

ژ ئه‌بو هوره‌یره‌ی (خودێ ژێ ڕازی بیت) گۆت: پێغەمبەرێ خودێ (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن) گۆت: ((ب ڕاستی خودێ گۆت: هه‌ر كه‌سێ دوژمناهییا وه‌لییه‌كێ من بكه‌ت؛ دێ شه‌ڕی ل دژی وی ڕاگه‌هینم، و نینه‌ عه‌بدێ من ب تشته‌كی خۆ نێزیكی من بكه‌ت خۆشتڤیتر بیت ل ده‌ڤ من ژ وی تشتێ من ل سه‌ر وی فه‌ڕزكری و به‌رده‌وام عه‌بدێ من ب ئه‌نجامدانا سوننه‌تان دێ خۆ نێزیكی من كه‌ت هه‌تا ئه‌ز حه‌ز ژێ دكه‌م، گاڤا من حه‌ز ژێ كر: دێ بمه‌ گوهێ وی یێ ئه‌و تشتی پێ گوهلێ دبیت، دێ بمه‌ چاڤێ وی یێ ئه‌و تشتی پێ دبینیت، دێ بمه‌ ده‌ستێ وی يێ ئه‌و تشتی پێ دگریت، دێ بمه‌ پێ وی یێ ئه‌و ل سه‌ر ب ڕێڤه‌ دچیت (ئانكو خودێ دێ ئه‌ندامێن وی مرۆڤی ژ كرنا كارێن خه‌له‌ت پارێزیت)، و ئه‌گه‌ر داخوازا تشته‌كی ژ من كر؛ دێ ده‌مه‌ وی و ئه‌گه‌ر خۆ ب من پاراست ژ تشته‌كی؛ دێ وی پارێزم، و ئه‌ز بۆ چ كارێن من كرین دوودل نه‌بوویمه‌ (دوودلبوونا خودێ ژ به‌ر په‌یدابوونا شك و گومانێ نینه‌، به‌لكی ژ به‌ر حه‌زژێكرنا وییه‌ بۆ باوه‌رداری) وه‌كی وی ده‌مێ ئه‌ز ڕۆحا باوه‌رداری ژێ وه‌ردگرم، ئەو حه‌زناكه‌ت بمریت و ئه‌ز ژی حه‌زناكه‌م بێدلییا وی بكه‌م)).

[صحيح] [رواه البخاري]

الشرح

پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) د فه‌رمووده‌یا قودسیدا به‌حس دكه‌ت کو خودێ گۆتییه‌: هه‌ر كه‌سێ نه‌خۆشییێ بۆ وه‌لییه‌كێ من دروست بكه‌ت و وی تووڕه‌ بكه‌ت و كه‌رب ژ وی ڤه‌ببن؛ ئه‌ڤه‌ من شه‌ڕێ ل دژی وی ڕاگه‌هاند. وه‌لی: باوه‌ردارێ ته‌قواداره‌، و كا باوه‌ری و ته‌قوایا عه‌بدی چه‌ند یا بهێز بیت؛ ل دویڤ وێ هێزێ دێ وه‌لیياتييا وی بۆ خودێ یا بهێز بیت و دێ پشكا وی ژ ڤێ وه‌لیياتييێ زێده‌تر بیت. و نینه‌ مرۆڤێ موسلمان ب تشته‌كی خۆ نێزیكی خودایێ خۆ بكه‌ت كو خۆشتڤیتر بیت ل ده‌ڤ خودێ ژ وی تشتێ خودێ ل سه‌ر وی فه‌ڕزكری ژ ئه‌نجامدانا كارێن واجب و هێلانا كارێن حه‌رام، و به‌رده‌وام مرۆڤێ موسلمان ب ئه‌نجامدانا سوننه‌تان د گه‌ل فه‌ڕزان دێ خۆ نێزیكی خودایێ خۆ كه‌ت هه‌تا حه‌زژێكرنا خودێ ب ده‌ست خۆڤه‌ دئینیت. ڤێجا ئه‌گه‌ر خودێ حه‌زژێكر؛ خودێ دێ وی ڕاسته‌ڕێكه‌ت د ڤان هه‌رچار ئه‌ندامێن له‌شێ ویدا: دێ وی ڕاسته‌ڕێكه‌ت د گوهدانا ویدا؛ ڤێجا وی كه‌سی گوھ ل تشته‌كی نابیت ژ بلی وی تشتێ خودێ پێ ڕازی دبیت. دێ وی د دیتنا ویدا ڕاسته‌ڕێكه‌ت؛ ڤێجا ئه‌و كه‌س به‌رێ خۆ ناده‌ته‌ تشته‌كی ژ بلی وی تشتێ خودێ حه‌ز ژێ بكه‌ت و پێ ڕازی دبیت. دێ وی د ده‌ستێ ویدا ڕاسته‌ڕێكه‌ت؛ ڤێجا ب ده‌ستێ خۆ چ كاران ناكه‌ت ژ بلی وی كارێ خودێ پێ ڕازی دبیت. دێ وی د پێیێ ویدا ڕاسته‌ڕێكه‌ت؛ ڤێجا بۆ چ جهان ناچیت ژ بلی وی جهێ خودێ پێ ڕازی دبیت و خێر تێدا هه‌ی. د گه‌ل ڤێ هه‌مییێ ژی؛ ئه‌گه‌ر ڤی مرۆڤی داخوازه‌ك ژ خودێ كر؛ خودێ دێ وی تشتێ وی ژێ خواستی ده‌تێ، ئانكو دێ بیته‌ كه‌سه‌ك دوعایێن وی قه‌بویل دبن و داخوازییێن وی دهێنه‌ وه‌رگرتن، دیسان ئه‌گه‌ر داخوازا پاراستنێ ژ خودێ كر و په‌نا بۆ وی بر؛ خودایێ مه‌زن دێ وی ئێخیته‌ بن پاراستنا خۆ و دێ ژ وی تشتێ ئه‌و ژێ دترسیت پارێزیت. پاشی خودایێ مه‌زن گۆت: ئه‌ز بۆ چ كارێن من كرین دوودل نه‌بوویمه‌ (دوودلبوونا خودێ ژ به‌ر په‌یدابوونا شك و گومانێ نینه‌، به‌لكی ژ به‌ر حه‌زژێكرنا وییه‌ بۆ باوه‌رداری) وه‌كی وی ده‌مێ ئه‌ز ڕۆحا باوه‌رداری ژێ وه‌ردگرم وەك دلۆڤانییەك ب وی، چونكی مرۆڤ حه‌ز ژ مرنێ ناكه‌ت و كه‌رب ژێ ڤه‌دبن ژ به‌ر وێ نه‌خۆشی و ئێشانا تێدا هه‌ی، خودێ ژی حه‌ز ژ وی تشتی ناكه‌ت یێ باوه‌رداری دئێشینیت.

فوائد الحديث

ئەڤ فه‌رمووده‌یە ژ وان فه‌رمووده‌یانە یێن کو پێغەمبەرێ خودێ (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن) ژ خودایێ خۆ ڤه‌دگێڕیت و ب فه‌رمووده‌یا قودسی یان ئیلاهی دهێتە ناڤکرن، فه‌رمووده‌یا قودسی ژی ئەوە یا کو ئاخڤتن و ڕامانا وێ ژ ده‌ڤ خودێ بیت، ب تنێ ئه‌و نه‌بیت کو ئه‌و تایبەتمەندییێن قورئانێ تێدا نینن یێن کو ب وان ژ یێن دی جودا بوویە، ژ كرنا عیباده‌تی ب خواندنا وێ و هه‌بوونا ده‌ستنڤێژێ بۆ خواندنا وێ و هه‌ڤڕكیكرن و قه‌بخواستن و موعجیزه‌بوون و ژ بلی ڤان.

پاشڤه‌برن ژ ئازاردان و نه‌خۆشی گه‌هاندنێ ب وه‌لییێن خودێ و هاندان ل سه‌ر حه‌زژێكرنا وان و دانپێدان ب قه‌در و باشییا وان.

فه‌رمانکرن ب دوژمناتیکرنا دوژمنێن خودێ و حه‌رامکرنا حه‌زژێكرن و پشته‌ڤانییا وان.

هه‌ر که‌سێ بێی دویڤچوونا شه‌ریعه‌تێ خودێ بێژیت کو ئه‌و وه‌لییێ خودێیه‌، ئه‌و ب ڤێ بانگه‌شه‌ و گۆتنا خۆ كه‌سه‌كێ دره‌وینه‌.

وه‌لیياتييا خودێ ب ئه‌نجامدانا كارێن واجب و هێلانا كارێن حه‌رام ب ده‌ستڤه‌ دهێت.

ژ ئه‌گه‌رێن ڤیان و حه‌زژێكرنا خودێ بۆ عه‌بدی و قه‌بویلکرنا دوعایا وی، ئه‌نجامدانا كارێن سوننه‌تن پشتی ئه‌نجامدانا كارێن واجب و هێلانا كارێن حه‌رام.

نیشان و ئاماژه‌ ل سه‌ر قه‌در و بهایێ وه‌لییێن خودێ و بلندییا پله‌یا وان.