الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਹਦੀਸ ਕੁਰਸੀਆ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਜੋ ਮੇਰੇ ਕਿਸੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਏ, ਉਸ ਨੂੰ ਗੁੱਸਾ ਕਰਾਏ ਜਾਂ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਵਾਏ, ਮੈਂ ਉਸ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਸਮਝ ਕੇ ਉਸ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹਾਂ। ਵਲੀ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਮੋਮੀਨ ਅਤੇ ਪਰਹੇਜ਼ਗਾਰ ਹੋਵੇ, ਅਤੇ ਜਿਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਬੰਦਾ ਇਮਾਨ ਅਤੇ ਤਕਵਾ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਉਸ ਦੀ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਵਿਲਾਇਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰੱਬ ਵੱਲ ਜੋ ਕੁਝ ਕੀਤਾ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਸੰਦੀਦਾ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਫਰਜ਼ ਅਮਲਾਂ ਨੂੰ ਨਿਭਾਇਆ ਅਤੇ ਮਨ੍ਹਾਂ ਕੀਤਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਨਵਾਫਲ ਅਮਲਾਂ ਨਾਲ ਫਰਾਈਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰੱਬ ਵੱਲ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਮੋਹੱਬਤ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕੇ। ਜਦੋਂ ਅੱਲਾਹ ਉਸ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਉਸਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ: ਉਹ ਉਸਦੇ ਕੰਨ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਕੇਵਲ ਉਹੀ ਸੁਣੇ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਰਾਜ਼ੀ ਕਰੇ। ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਦੀ ਅੱਖ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਕੇਵਲ ਉਹੀ ਵੇਖੇ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਦੇਖਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਰਾਜ਼ੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਦੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਸਿਰਫ ਉਹੀ ਕੰਮ ਕਰੇ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਰਾਜ਼ੀ ਕਰੇ। ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਦੇ ਪੈਰ ਵਿਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸਿਰਫ ਉੱਥੇ ਹੀ ਚੱਲੇ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੂੰ ਰਾਜ਼ੀ ਕਰੇ, ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਉਸੇ ਚੀਜ਼ ਵੱਲ ਦੌੜੇ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਲਾਈ ਹੋਵੇ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜੇਕਰ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਤੌਂ ਕੁਝ ਮੰਗੇ, ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਉਸਦੀ ਮੰਗ ਪੂਰੀ ਕਰੇਗਾ, ਅਤੇ ਉਹ ਦੀ ਦੁਆ ਕਬੂਲ ਹੋਏਗੀ। ਤੇ ਜੇਕਰ ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਪਨਾਹ ਲਵੇ, ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਸੁੱਭਾਣਹੁ ਵ ਤਆਲਾ ਉਸਨੂੰ ਉਸ ਚੀਜ਼ ਤੋਂ ਬਚਾਏਗਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਹ ਡਰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਮੈਂ ਜਿਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਹਾਂ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਬਾਰੇ ਇਤਨਾ ਨਹੀਂ ਢੀਠਕਿਆ ਜਿੰਨਾ ਕਿ ਮੂਮਿਨ ਦੀ ਰੂਹ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ — ਇਹ ਉਸ 'ਤੇ ਰਹਿਮ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਮੌਤ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਅੱਲਾਹ ਮੂਮਿਨ ਨੂੰ ਦਰਦ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਾਲੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਨਾਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।