'ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ, ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਹ ਫਾਸਲਾ ਰੱਖ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਮਸ਼ਰਿਕ ਅਤੇ ਮਗ਼ਰਬ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ…

'ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ, ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਹ ਫਾਸਲਾ ਰੱਖ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਮਸ਼ਰਿਕ ਅਤੇ ਮਗ਼ਰਬ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ,

ਅਬੂ ਹਰੈਰਹ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨ੍ਹਾ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਜਦੋਂ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਤਕਬੀਰ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਉਸ ਤਕਬੀਰ ਅਤੇ ਤਲਾਵਤ (ਪੜ੍ਹਾਈ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਖਾਮੋਸ਼ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਮੈਂ ਪੁੱਛਿਆ: "ਹੇ ਰਸੂਲ ਅੱਲਾਹ, ਇਸ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹੋ?" ਉਹ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ: "ਮੈਂ ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ: 'ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ, ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਹ ਫਾਸਲਾ ਰੱਖ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਮਸ਼ਰਿਕ ਅਤੇ ਮਗ਼ਰਬ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ, ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਜਿਵੇਂ ਸਫੈਦ ਕੱਪੜਾ ਗੰਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਅੱਲਾਹੁੰਮਾ, ਮੈਨੂੰ ਬਰਫ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਤੋਂ ਧੋ ਦੇ।'"

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਜਦੋਂ ਨਮਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਤਕਬੀਰ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਫਾਤਿਹਾ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਸਮਾਂ ਖਾਮੋਸ਼ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੁਝ ਦੁਆਵਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੁਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਇਹ ਹੈ: «ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ, ਮੇਰੇ ਅਤੇ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਹ ਫਾਸਲਾ ਰੱਖ ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਮਸ਼ਰਿਕ ਅਤੇ ਮਗਰਬ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ, ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਜਿਵੇਂ ਸਫੈਦ ਕੱਪੜਾ ਗੰਦਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਅੱਲਾਹੁਮਮਾ, ਮੈਨੂੰ ਪਾਣੀ, ਬਰਫ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਮੇਰੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਤੋਂ ਧੋ ਦੇ।» ਉਹ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਨੂੰ ਦੋਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਗੁਨਾਹਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੰਨਾ ਫਾਸਲਾ ਰੱਖੇ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੀ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਸ਼ਰਿਕ ਅਤੇ ਮਗਰਬ ਕਦੇ ਮਿਲਦੇ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਗੁਨਾਹ ਹੋ ਵੀ ਜਾਵਣ ਤਾਂ ਅੱਲਾਹ ਉਸਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰੇ, ਬਿਲਕੁਲ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਸਫੈਦ ਕੱਪੜੇ ਤੋਂ ਗੰਦੀ ਲੱਗੀ ਚੀਜ਼ ਹਟਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਗੁਨਾਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ, ਬਰਫ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਹਵਾ ਨਾਲ ਧੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਅੱਗ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਵੇ।

فوائد الحديث

ਇਸਤਫ਼ਤਾਹ ਦੀ ਦੁਆ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਨਮਾਜ਼ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ (ਜਿਹਰ) ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਚੁੱਪਕੇ ਨਾਲ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਰਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਿਲ ਦੀ ਖਾਮੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਖ਼ੁਦਾਈ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਨਮਾਜ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਚ ਖ਼ਾਸ ਤਵਾਜੋਹ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਸਹਾਬਿਆਂ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮ ਨੂੰ ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਹਰ ਹਾਲਤ ਅਤੇ ਹਰ ਹਰਕਤ-ਸਕੂਨ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਬਹੁਤ ਇੱਛਾ ਸੀ। ਉਹ ਉਸ ਦੀ ਸੂਰਤ ਅੰਦਾਜ਼ ਅਤੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਸਮਝ ਕੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਅਮਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ।

ਦੁਆਏ ਇਸਤਫ਼ਤਾਹ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਫ਼ਤਾਂ ਵੀ ਆਈਆਂ ਹਨ। ਬਿਹਤਰ ਹੈ ਕਿ ਵਿਅਕਤੀ ਨਬੀ ﷺ ਤੋਂ ਦਰਜ ਹੋਈਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਸਤਫ਼ਤਾਹ ਦੀਆਂ ਦੁਆਵਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲ-ਬਦਲ ਕੇ ਪੜ੍ਹੇ, ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਇਹ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਵਾਰੀ ਉਹ।

التصنيفات

Dhikr (Invocation) during Prayer