همانا الله نیکی‌ها و بدی‌ها را نوشته و سپس آن را تبیین نموده است، پس هرکس نیت قطعی انجام کار نیکی نماید سپس آن را انجام ندهد، الله برای او نزد خود یک حسنهٔ کامل…

همانا الله نیکی‌ها و بدی‌ها را نوشته و سپس آن را تبیین نموده است، پس هرکس نیت قطعی انجام کار نیکی نماید سپس آن را انجام ندهد، الله برای او نزد خود یک حسنهٔ کامل می‌نویسد؛ و اگر قصد انجامش کند و انجامش دهد، الله برای آن نزد خود ده حسنه تا هفتصد برابر تا چندین برابر بیشتر می‌نویسد؛ و هرکس قصد انجام کار بدی کند و آن را انجام ندهد، الله برای او نزد خود یک حسنهٔ کامل می‌نویسد و اگر قصد آن کند و انجامش دهد، الله برای وی یک بدی می‌نویسد

از ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ روایت است که: پیامبر صلی الله علیه وسلم از پروردگارش عزوجل روایت کرده که فرمود: «إِنَّ اللهَ كَتَبَ الْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ، ثُمَّ بَيَّنَ ذَلِكَ، فَمَنْ هَمَّ بِحَسَنَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كَتَبَهَا اللهُ لَهُ عِنْدَهُ حَسَنَةً كَامِلَةً، فَإِنْ هُوَ هَمَّ بِهَا فَعَمِلَهَا كَتَبَهَا اللهُ لَهُ عِنْدَهُ عَشْرَ حَسَنَاتٍ إِلَى سَبْعِمِائَةِ ضِعْفٍ، إِلَى أَضْعَافٍ كَثِيرَةٍ، وَمَنْ هَمَّ بِسَيِّئَةٍ فَلَمْ يَعْمَلْهَا كَتَبَهَا اللهُ لَهُ عِنْدَهُ حَسَنَةً كَامِلَةً، فَإِنْ هُوَ هَمَّ بِهَا فَعَمِلَهَا كَتَبَهَا اللهُ لَهُ سَيِّئَةً وَاحِدَةً»: «همانا الله نیکی‌ها و بدی‌ها را نوشته و سپس آن را تبیین نموده است، پس هرکس نیت قطعی انجام کار نیکی نماید سپس آن را انجام ندهد، الله برای او نزد خود یک حسنهٔ کامل می‌نویسد؛ و اگر قصد انجامش کند و انجامش دهد، الله برای آن نزد خود ده حسنه تا هفتصد برابر تا چندین برابر بیشتر می‌نویسد؛ و هرکس قصد انجام کار بدی کند و آن را انجام ندهد، الله برای او نزد خود یک حسنهٔ کامل می‌نویسد و اگر قصد آن کند و انجامش دهد، الله برای وی یک بدی می‌نویسد».

[صحیح است] [متفق علیه]

الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بیان می‌کند که الله نیکی‌ها و بدی‌ها را مقدر نموده و سپس برای آن دو ملائکه [که مسئول نوشتن نیکی‌ها و بدی‌ها هستند] بیان نموده که چگونه آن را بنویسند: پس هرکه اراده و قصد و عزم انجام کار نیکی نماید، به سبب آن برای او یک حسنه نوشته می‌شود، حتی اگر انجامش ندهد؛ و اگر انجامش دهد اجر او به ده تا هفتصد برابر تا چندین برابر بیشتر نوشته می‌شود؛ و چند برابر بودن اجری که نوشته می‌شود وابسته به میزان اخلاص در دل و تسری نفع‌ آن به دیگران و عواملی از این قبیل است. و کسی که اراده و قصد و عزم انجام کار بدی کند، ولی برای الله انجامش ندهد، یک اجر برای او نوشته می‌شود و اگر به سبب مشغولیتی از انجامش منصرف شود، بی‌آنکه اسباب و مقدماتش را فراهم آورده باشد، برای او چیزی نوشته نمی‌شود؛ و اگر از روی ناتوانی از انجامش بازبماند، نیت بدش برای او نوشته می‌شود؛ و اگر انجامش دهد برای او یک گناه ثبت می‌گردد.

فوائد الحديث

بیان فضل والای الله بر این امت که نیکی‌ها را برای آنها چند برابر نموده و نزد خود می‌نویسد، ولی بدی‌ها را چند برابر نمی‌نویسد.

اهمیت نیت در اعمال و اثر آن.

فضل الله عزوجل و لطف و احسان او که هرکس ارادهٔ کاری نیکی کند و انجامش ندهد، الله آن را یک حسنه می‌نویسند.

التصنيفات

توحيد اسماء و صفات