((ئه‌رێ ما خودێ بۆ هه‌وه‌ ژی تشته‌ك نه‌دانایه‌ كو هوین خێران پێ بكه‌ن؟ ب هه‌ر ته‌سبیحه‌كێ (گۆتنا: سبحان الله) خێره‌ك هه‌یه‌، ب هه‌ر ته‌كبیره‌كێ (گۆتنا: الله…

((ئه‌رێ ما خودێ بۆ هه‌وه‌ ژی تشته‌ك نه‌دانایه‌ كو هوین خێران پێ بكه‌ن؟ ب هه‌ر ته‌سبیحه‌كێ (گۆتنا: سبحان الله) خێره‌ك هه‌یه‌، ب هه‌ر ته‌كبیره‌كێ (گۆتنا: الله أكبر) خێره‌ك هه‌یه‌، ب هه‌ر ته‌حمیده‌كێ (گۆتنا: الحمدلله) خێره‌ك هه‌یه‌، ب هه‌ر ته‌هلیله‌كێ (گۆتنا: لا إله إلا الله) خێره‌ك هه‌یه‌، فه‌رمانا ب باشییێ خێره‌ و پاشڤه‌برنا ژ خرابییێ خێره‌، و د چوونا نڤینێدا بۆ ئێك ژ هه‌وه‌ خێر هه‌یه‌))

ژ ئه‌بو زەڕی (خودێ ژێ ڕازی بیت): هنده‌ك مرۆڤ ژ صه‌حابییێن پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆتنه‌ پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن): ئه‌ی پێغه‌مبه‌رێ خودێ؛ مرۆڤێن مالدار و زه‌نگین خێر هه‌می بۆ خۆ برن، ئه‌و وه‌كی مه‌ نڤێژان دكه‌ن و وه‌كی مه‌ ڕۆژییان دگرن و ب مالێ خۆ یێ زێده‌ ژی خێر و صه‌ده‌قه‌یان دكه‌ن، ئینا پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆت: ((ئه‌رێ ما خودێ بۆ هه‌وه‌ ژی تشته‌ك نه‌دانایه‌ كو هوین خێران پێ بكه‌ن؟ ب هه‌ر ته‌سبیحه‌كێ (گۆتنا: سبحان الله) خێره‌ك هه‌یه‌، ب هه‌ر ته‌كبیره‌كێ (گۆتنا: الله أكبر) خێره‌ك هه‌یه‌، ب هه‌ر ته‌حمیده‌كێ (گۆتنا: الحمدلله) خێره‌ك هه‌یه‌، ب هه‌ر ته‌هلیله‌كێ (گۆتنا: لا إله إلا الله) خێره‌ك هه‌یه‌، فه‌رمانا ب باشییێ خێره‌ و پاشڤه‌برنا ژ خرابییێ خێره‌، و د چوونا نڤینێدا بۆ ئێك ژ هه‌وه‌ خێر هه‌یه‌))، گۆتن: ئه‌ی پێغه‌مبه‌رێ خودێ؛ ئێك ژ مه‌ شه‌هوه‌تا خۆ بجھ بینیت و خێر بۆ بهێته‌ نڤیسین؟ گۆت: ((ئه‌رێ ما ئه‌گه‌ر وی د حه‌رامیدا بجھ ئینابا؛ بۆ وی گونه‌ھ نه‌دبوو؟ ئاها هوسا ئه‌گه‌ر وی د حه‌لالیدا بجھ ئینا؛ دێ بۆ وی خێر بیت)).

[صحيح] [رواه مسلم]

الشرح

هنده‌ك صه‌حابییێن هه‌ژار گازنده‌یێن ڕه‌وشا خۆ و هه‌ژارییا خۆ ئینانه‌ ده‌ڤ پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) و كو ئه‌و نه‌شێن خێر و صه‌ده‌قه‌یان بكه‌ت دا خێرێن مه‌زن بده‌ست خۆڤه‌ بینن و خێران بكه‌ن، وه‌كی كا چاوا برایێن وان ژ صه‌حابییێن خودان ماله‌كێ مه‌زن ڤان خێرێن مه‌زن بده‌ست خۆڤه‌ دئینن، ڤێجا گۆتێ كو ئه‌و ژی وه‌كی مه‌ نڤێژان دكه‌ن، وه‌كی مه‌ ڕۆژییان دگرن، به‌لێ ب مالێ خۆ یێ زێده‌ خێر و صه‌ده‌قه‌یان دكه‌ن و ئه‌م چ خێر و صه‌ده‌قه‌یان ناكه‌ین! پێغه‌مبه‌ری ژی (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) به‌رێ وان دا خێر و صه‌ده‌قه‌كرنه‌كێ كو ئه‌و ژی دشێن بكه‌ن، ڤێجا پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆته‌ وان: ما خودێ ژی تشته‌ك بۆ هه‌وه‌ نه‌دانایه‌ كو هوین خێر و صه‌ده‌قه‌یان بۆ نه‌فسێن خۆ پێ بكه‌ن؟! مانێ گۆتنا هه‌وه‌: (سبحان الله) بۆ هه‌وه‌ ب خێرا صه‌ده‌قه‌كرنێیه‌، ئاها هوسا گۆتنا: (الله أكبر) صه‌ده‌قه‌یه‌، و گۆتنا: (الحمدلله) صه‌ده‌قه‌یه‌، و گۆتنا: (لا إلا إله الله) صه‌ده‌قه‌یه‌، و (فه‌رمانا ب باشییێ) صه‌ده‌قه‌یه‌ و (پاشڤه‌برنا ژ خرابییێ) صه‌ده‌قه‌یه‌، به‌لكی خۆ ده‌مێ ئێك ژ هه‌وه‌ د گه‌ل هه‌ڤژینا خۆ جووت دبیت ژی بۆ وی صه‌ده‌قه‌یه‌. صه‌حابی ب ڤێ گۆتنێ مه‌نده‌هۆش بوون و گۆتن: ئه‌ی پێغه‌مبه‌رێ خودێ؛ ئێك ژ مه‌ دهێته‌ نڤینا هه‌ڤژینا خۆ و حه‌زێن خۆ تێر دكه‌ت و ئه‌ڤ كاره‌ بۆ وی خێره‌؟! گۆت: ئه‌رێ ما ئه‌گه‌ر ڤی مرۆڤی عه‌وره‌تێ خۆ د حه‌رامییێدا بكارئینابا، ڤێجا چ ب زیناكرنێ بیت یان هه‌ر تشته‌كێ دی بیت، ئه‌رێ ما ل ڤی ده‌می بۆ وی گونه‌ھ نه‌بوو؟ ئاها هوسا ده‌مێ ئه‌و د حه‌لالیدا بكار دئینیت؛ بۆ وی خێره‌.

فوائد الحديث

صه‌حابییان هه‌ڤڕكی ل سه‌ر كارێن خێرێ دكر و گه‌له‌ك ڕژدی ل سه‌ر بده‌ستڤه‌ئینانا خێرێن مه‌زن و قه‌نجییا خودایێ مه‌زن دكر.

ژ فه‌رمووده‌یێ دیار دبیت كو ڕێكێن بده‌ستڤه‌ئینانا خێرێ گه‌له‌كن، و كو هه‌ر كاره‌كێ مرۆڤ بكه‌ت ئه‌گه‌ر مرۆڤێ موسلمان ئنیه‌تا خۆ پاقژ و دروست بكه‌ت و بۆ خودێ بیت؛ خۆ ب ڤی كاری ژی دێ خێر بۆ وی هێت.

ب ساناهیبوونا ئیسلامێ و هه‌ر موسلمانه‌ك دشێت كاره‌كی بۆ خۆ په‌یدا بكه‌ت و ب كرنا وی گوهدارییا خودێ بكه‌ت.

نه‌وه‌وی دبێژیت: به‌لگه‌یه‌ك د ڤێ فه‌رمووده‌یێدا هه‌یه‌ كو ب ئنیه‌تێن باش و ڕاستگۆ؛ كارێن حه‌لال و دروست دبنه‌ عیباده‌ت، ڤێجا جووتبوون و چوونا نڤینێ دبیته‌ عیباده‌ت بۆ مرۆڤی ئه‌گه‌ر ئنیه‌تا مرۆڤی ئه‌ڤه‌ بیت مافێ هه‌ڤژینییێ بده‌ت و ب ڕه‌نگه‌كێ جوان و تازه‌ وه‌كی خودایێ مه‌زن فه‌رمان پێ كری د گه‌ل هه‌ڤژینا خۆ بژیت، یان ئنیه‌تا وی ئه‌ڤه‌یه‌ بچیته‌ نڤینێ دا خودێ زارۆكه‌كێ باش بده‌تێ، یان ژی بۆ هندێ بیت دا خۆ یان هه‌ڤژینا خۆ ژ گونه‌هێ بپارێزیت و خۆ و هه‌ڤژینا خۆ بده‌ته‌ پاش ژ به‌رێخۆدانا حه‌رام یان هزركرنا د وێدا یان بكه‌ته‌ دلێ خۆ كو بكه‌ت، یان ژ بلی ڤانه‌ ژ ئنیه‌تێن باش.

ئینانا نموونه‌ و مه‌ته‌لان، دا بابه‌ت ڕوهنتر لێ بهێت و پتر بكه‌ڤیته‌ دلێ وی كه‌سێ گوهێ خۆ دده‌تێ.