“ਕੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਵੀ ਸਦਕਾ ਦੇ ਢੰਗ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ? ਹਰ ਤਸਬੀਹ (ਸੁਭਾਨਅੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਕਬੀਰ (ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਮੀਦ…

“ਕੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਵੀ ਸਦਕਾ ਦੇ ਢੰਗ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ? ਹਰ ਤਸਬੀਹ (ਸੁਭਾਨਅੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਕਬੀਰ (ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਮੀਦ (ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਲੀਲ (ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਨੇਕੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਆਪਣੇ ਹੱਲਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਵਤ ਪੂਰੀ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸਦਕਾ ਹੈ।

ਅਬੂ ਜ਼ਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ, : ਕੁਝ ਸਹਾਬਿਆਂ ਨੇ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੂੰ ਆਖਿਆ: “ਹੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ! ਧਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਸਾਰਾ ਅਜਰ ਲੈ ਗਏ। ਉਹ ਸਾਡੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ, ਸਾਡੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਾਧੂ ਮਾਲ ਨਾਲ ਸਦਕਾ ਵੀ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।”ਤਦ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:« “ਕੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਵੀ ਸਦਕਾ ਦੇ ਢੰਗ ਨਹੀਂ ਬਣਾਏ? ਹਰ ਤਸਬੀਹ (ਸੁਭਾਨਅੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਕਬੀਰ (ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਮੀਦ (ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਹਰ ਤਹਲੀਲ (ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ) ਸਦਕਾ ਹੈ, ਨੇਕੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਆਪਣੇ ਹੱਲਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਵਤ ਪੂਰੀ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸਦਕਾ ਹੈ।»،”ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਖਿਆ:“ਹੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ! ਕੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪੂਰੀ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਵਿਚ ਵੀ ਅਜਰ ਮਿਲੇ?” ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਭਲਾ ਸੋਚੋ ਜੇ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰੇ ਤਾਂ ਕੀ ਉਸ ਨੂੰ ਗੁਨਾਹ ਮਿਲੇਗਾ? ਤਾਂ ਫਿਰ ਜਦ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਹੱਲਾਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਅਜਰ ਮਿਲੇਗਾ।”

[صحيح] [رواه مسلم]

الشرح

ਕੁਝ ਗਰੀਬ ਸਹਾਬਿਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਾਲਤ ਅਤੇ ਗ਼ਰੀਬੀ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬਿਆਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਵਜੋਂ ਅੱਦ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਮਾਲ ਦੇ ਨਾਲ ਸਦਕਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਹ ਵੱਡੇ ਅਜਰ ਹਾਸਿਲ ਨਹੀਂ ਕਰ ਪਾਂਦੇ, ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਸਹਾਬੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਧਨਵਾਨ ਹਨ। ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੀ ਉਹੀ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਾਂ, ਉਹੀ ਰੋਜ਼ੇ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਾਧੂ ਮਾਲ ਨਾਲ ਸਦਕਾ ਕਰ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਸੀਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ! ਤਦ ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਸਦਕਾਤ ਦੱਸੀਆਂ ਜੋ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਕੀ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਸਦਕਾ ਕਰ ਸਕੋ?! ਤੁਹਾਡਾ ਕਹਿਣਾ **“ਸੁਭਾਨ ਅੱਲਾਹ”** ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸਦਕਾ ਹੈ, **“ਅੱਲਾਹੁ ਅਕਬਰ”** ਕਹਿਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, **“ਅਲਹਮਦੁ ਲਿੱਲਾਹ”** ਕਹਿਣਾ ਸਦਕਾ ਹੈ, **“ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ”** ਕਹਿਣਾ ਵੀ ਸਦਕਾ ਹੈ, **ਨੇਕੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇਣਾ** ਸਦਕਾ ਹੈ, **ਬੁਰਾਈ ਤੋਂ ਰੋਕਣਾ** ਸਦਕਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ **ਤੁਹਾਡਾ ਆਪਣੀ ਬੀਵੀ ਨਾਲ ਸੰਭੋਗ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸਦਕਾ ਹੈ**। ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਹੋਏ ਅਤੇ ਕਹਿਣ ਲੱਗੇ: "ਹੇ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ! ਕੀ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ ਪੂਰੀ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਸਾਨੂੰ ਉਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਰ ਮਿਲੇ?" ਨਬੀ ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਤੁਸੀਂ ਦੱਸੋ, ਜੇ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਹਰਾਮ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ — ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਿਨਾ ਆਦਿ — ਤਾਂ ਕੀ ਉਸ 'ਤੇ ਗੁਨਾਹ ਨਹੀਂ ਹੋਏਗਾ? ਤਦ ਇਹੀ ਤਰੀਕਾ ਜਦ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਹਲਾਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ, ਤਾਂ ਉਸ ਲਈ ਅਜਰ ਹੋਵੇਗਾ।"

فوائد الحديث

ਸਹਾਬਿਆਂ ਦੀ ਨੇਕੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋੜ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਵੱਲੋਂ ਵੱਡੇ ਅਜਰ ਤੇ ਫ਼ਜ਼ੀਲਤ ਹਾਸਿਲ ਕਰਨ ਦੀ ਤਲਬ।

ਨੇਕੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਰਸਤੇ ਬੇਹੱਦ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਹਰ ਉਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨਿਕੀ ਨੀਅਤ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਕਰੇ।

ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਆਸਾਨੀ ਅਤੇ ਸੁਲੂਖ — ਹਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲਈ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੋਈ ਨ ਕੋਈ ਅਮਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਮਾਮ ਨਵਵੀ ਨੇ ਕਿਹਾ:ਇਸ ਹਦੀਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਦਲੀਲ ਹੈ ਕਿ ਜਾਇਜ਼ ਕੰਮ ਵੀ ਸੱਚੀ ਨੀਅਤ ਨਾਲ ਕਰਕੇ ਅੱਤਾਤ (ਇਬਾਦਤ) ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਮਬਿਸਤਰੀ ਵੀ ਇਬਾਦਤ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਬੰਦਾ ਇਸ ਨੀਅਤ ਨਾਲ ਕਰੇ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਬੀਵੀ ਦਾ ਹੱਕ ਅਦਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਹੁਕਮ ਅਨੁਸਾਰ ਨੇਕੀ ਨਾਲ ਉਸ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਨੇਕ ਔਲਾਦ ਦੀ ਖ਼ਾਹਿਸ਼ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਜਾਂ ਆਪਣੀ ਬੀਵੀ ਨੂੰ ਹਰਾਮ ਦੀ ਨਜ਼ਰ, ਫਿਕਰ ਜਾਂ ਖ਼ਿਆਲ ਤੋਂ ਬਚਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਚੰਗਾ ਮਕਸਦ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

ਮਿਸਾਲ ਅਤੇ ਤਰਕ ਦੇ ਕੇ ਗੱਲ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸਪਸ਼ਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸੁਣਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਦਿਲ 'ਤੇ ਗਹਿਰਾ ਅਸਰ ਪਏ।

التصنيفات

Voluntary Charity, Merits of Remembering Allah