((تو د دونیایێدا وه‌كی مرۆڤێ غه‌ریب یان یێ ڕێڤینگ به‌))

((تو د دونیایێدا وه‌كی مرۆڤێ غه‌ریب یان یێ ڕێڤینگ به‌))

ژ ئبن عومه‌ری (خودێ ژ هه‌ردووکان ڕازی بیت) گۆت: پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) ملێ من گرت و گۆت: ((تو د دونیایێدا وه‌كی مرۆڤێ غه‌ریب یان یێ ڕێڤینگ به‌))، عه‌بدولڵاهێ كوڕێ عومه‌ری ژی دگۆت: ئه‌گه‌ر ل ته‌ بوو ئێڤار؛ ل هیڤییا سپێدێ نه‌به‌ و ئه‌گه‌ر ل ته‌ بوو سپێده‌؛ ل هیڤییا ئێڤاری نه‌به‌، و تو ده‌مێ ساخله‌مییا خۆ به‌ری نه‌ساخییێ ژ ده‌ست نه‌ده‌ و ژییێ خۆ به‌ری مرنا خۆ ژی ژ ده‌ست نه‌ده‌ (ئانكو ل ده‌مێ تو یێ ساخله‌م و ل ده‌مێ هێشتا تو یێ ساخ بۆ خۆ كاربكه‌ و تشته‌كی بۆ قیامه‌تا خۆ ئاماده‌ بكه‌).

[صحيح] [رواه البخاري]

الشرح

ئبن عومه‌ر (خودێ ژ هه‌ردووکان ڕازی بیت) به‌حسێ هندێ دكه‌ت كو پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) ملێ وی گرت و گۆته‌ وی: تو د دونیایێدا وه‌كی مرۆڤێ غه‌ریب به‌، ئه‌وێ هاتییه‌ وه‌لاته‌كی و چ جھ نینن بچیتێ و لێ ڤه‌حه‌وییێت، چ كه‌س ژی نینن دلێ وی خۆش بكه‌ن و بێهنا وی بینن، یێ ب تنێیه‌ و كه‌سوكار و زارۆك و چ تشتێن دی نینن وی مژویل بكه‌ن و خودێ ژبیرا وی ببه‌ن، به‌لكی خۆ ژ كه‌سێ غه‌ریب ژی زێده‌تربه‌، ئه‌وێ ژ وی ژی زێده‌تر و ژێ بووراندی ئه‌و كه‌سێ گەشتیارە‌ یێ د ڕێكه‌كێدا دبووریت و دڤێت بچیته‌ وه‌لاتێ خۆ، چونكی مرۆڤێ غه‌ریب دبیت ل وه‌لاتێ غه‌ریبییێ بمینیت و لێ بژیت، به‌لێ كه‌سێ د ڕێكێدا دبووریت و مه‌ره‌ما وی ئه‌وه‌ بزڤڕیته‌ وه‌لاتێ خۆ یێ هوسا نینه‌، ئارمانجا وی هه‌می ئه‌ڤه‌یه‌ پێ خۆ سڤك بكه‌ت و ل چ جهان ڕانه‌وه‌ستیت و یێ ڕژده‌ ل سه‌ر گه‌هشتنا ب وه‌لاتێ خۆ، ڤێجا كا چاوا مرۆڤێ گه‌شتیار پێدڤی ب خوارنه‌كا زێده‌تر نابیت ژ وێ یا پێ بگه‌هیته‌ وه‌لاتێ خۆ و گه‌شتا خۆ پێ ته‌مام بكه‌ت، ئاها هوسا ب ڤی ڕه‌نگی مرۆڤێ باوه‌ردار ژی د دونیایێدا پێدڤی ب تشته‌كێ زێده‌تر نابیت ژ وێ چه‌ندا وی دگه‌هینیته‌ جهێ مه‌ره‌مێ. ڤێجا ئبن عومه‌ری كار ب ڤێ شیره‌تێ كر و وی هه‌رده‌م دگۆت: ئه‌گه‌ر ل ته‌ بوو ئێڤار؛ ل هیڤییا سپێدێ نه‌به‌ و ئه‌گه‌ر ل ته‌ بوو سپێده‌؛ ل هیڤییا ئێڤاری نه‌به‌، و خۆ ژ مرییان هژمار بكه‌، چونكی ژی یێ ڤالا نینه‌ ژ ساخله‌می و نه‌ساخییێ؛ ڤێجا له‌زێ بكه‌ و د وان ڕۆژێن تو تێدا یێ ساخ و ساخله‌م بۆ خۆ كاربكه‌ به‌ری نه‌ساخی ب سه‌ر ته‌دا بهێت، هێشتا تو یێ ساخله‌م بۆ خۆ كارێن باش بكه‌ به‌ری نه‌ساخی ببیته‌ ڕێگر و ناڤبڕ د ناڤبه‌را ته‌ و كرنا كارێن باشدا، دیسان ژیانا خۆ د دونیایێدا بكاربینه‌ و بكه‌ ده‌رفه‌ته‌ك بۆ كرنا كارێ باش و تێدا وی تشتی بۆ خۆ كۆم بكه‌ یێ پشتی مرنا ته‌ دێ مفای ل ته‌ كه‌ت.

فوائد الحديث

مامۆستا ل ده‌مێ فێركرنێ دێ ده‌ستێ خۆ دانیته‌ سه‌ر ملێ فێرخواز و قوتابی دا سه‌برا وی بهێت و ئارام بیت و هشیار بیت.

دێ ب شیره‌تكرن و ڕێنیشاندانێ ده‌ستپێكه‌ت بۆ وی كه‌سێ داخوازا ڤێ چه‌ندێ نه‌كربیت.

جوانییا فێركرنا پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن)، ئه‌ڤه‌ ژی ب ئینانا مه‌ته‌ل و نموونه‌یێن ڕازیكه‌ر، ده‌مێ گۆتی: ((تو د دونیایێدا وه‌كی مرۆڤێ غه‌ریب یان یێ ڕێڤینگ به‌)).

خه‌لك د چوونا خۆ به‌ره‌ڤ ئاخره‌تێڤه‌ د ژێكجودانه‌، ڤێجا پله‌یا وی كه‌سێ د ڕێكێدا ده‌رباز دبیت؛ د زوهدێدا بلندتره‌ ژ پله‌یا كه‌سێ غه‌ریب.

دیاركرنا هیڤی و ئومێدێن كورت و خۆئاماده‌كرن بۆ مرنێ.

فه‌رمووده‌ ب وێ ڕامانێ ناهێت مرۆڤ لێگه‌ڕیانا ل ڕزقی بهێلیت و خۆشییێن دونیایێ ل سه‌ر خۆ حه‌رام بكه‌ت، به‌لكی فه‌رمووده‌ هاندانه‌ ل سه‌ر زوهدێ و نه‌ڤیانا دونیایێ و كێمكرنێ د داخوازكرنا وێدا.

پێدڤییه‌ مرۆڤ له‌زێ د كرنا كارێن باشدا بكه‌ت، به‌ری نه‌ساخی یان مرن بهێته‌ د ڕێكێدا و نه‌هێلیت مرۆڤ ئێدی كارێن باش بكه‌ت.

قه‌در و بهایێ عه‌بدولڵاهێ كوڕێ عومه‌ری (خودێ ژ هه‌ردووكان ڕازی بیت)، چونكی ئه‌ڤێ شیره‌تا پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) كارتێكرن ل وی كر و بۆ خۆ مفا ژێ وه‌رگرت.

وه‌لات و وارێ باوه‌رداران به‌هه‌شته‌ و ئه‌و د ڤێ دونیایێدا د غه‌ریبن و یێ د گه‌شتێدا بۆ ئاخره‌تێ، له‌وا ئه‌و دلێ خۆ ب وه‌لاتێ غه‌ریبییێڤه‌ گرێناده‌ت و دلێ خۆ پێ خۆش ناكه‌ت، به‌لكی دلێ وی یێ گرێداییه‌ ب وه‌لاتێ ویڤه، ئه‌وێ كو دێ جاره‌كا دی زڤڕیتێڤه‌، ئاكنجیبوون و مانا وی ل دونیایێ ژی ب تنێ بۆ هندێیه‌ دا پێدڤییاتییا خۆ ده‌رباز بكه‌ت و خۆ به‌رهه‌ڤ بكه‌ت دا بزڤڕیته‌ وه‌لاتێ خۆڤه‌.