((حه‌لال نینه‌ خوینا چ مرۆڤێن موسلمان بهێته‌ ڕێژتن، ب تنێ ب سێ ئه‌گه‌ران نه‌بیت

((حه‌لال نینه‌ خوینا چ مرۆڤێن موسلمان بهێته‌ ڕێژتن، ب تنێ ب سێ ئه‌گه‌ران نه‌بیت

ژ ئبن مه‌سعوودی (خودێ ژێ ڕازی بیت) گۆت: پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆت: ((حه‌لال نینه‌ خوینا چ مرۆڤێن موسلمان بهێته‌ ڕێژتن، ب تنێ ب سێ ئه‌گه‌ران نه‌بیت: زه‌لامێ ب ژن و ژنا شویكری ئه‌گه‌ر زینایێ بكه‌ت، ئه‌گه‌ر كه‌سه‌ك كه‌سه‌كی بكوژیت (ئه‌و ژی دێ ژ پێشڤه‌ هێته‌ كوشتن) و ئه‌و كه‌سێ ئیسلامێ دهێلیت (مورته‌د دبیت) و ژ كۆما موسلمانان جودا دبیت)).

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

پێغه‌مبه‌ر (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) دیار دكه‌ت كو خوینا مرۆڤێ موسلمان یا حه‌رامه‌، ئه‌و نه‌بیت ئه‌گه‌ر ئێك ژ ڤان سێ تشتان ئه‌نجامدان: ئێك: هه‌ر كه‌سێ تووشی پیسه‌كارێ زینایێ بیت و به‌ری هنگی ب گرێبه‌سته‌كا دروست هه‌ڤژینی یا پێكئینای؛ ئه‌ڤێ هه‌نێ كوشتنا وی ب ڕه‌جماندنێ دێ حه‌لال بیت. دوو: هه‌ر كه‌سێ ب مه‌ره‌م مرۆڤه‌كێ بێگونه‌ھ ب نه‌حه‌قی بكوژیت؛ ئه‌و ژی ل دویڤ مه‌رجێن ڤی بابه‌تی دێ هێته‌ كوشتن. سێ: ئه‌و كه‌سێ ژ كۆما موسلمانان ڤاڕێ دبیت و ده‌ردكه‌ڤیت، ڤێجا یان ب هێلانا دینێ خۆ ئیسلامێ بیت وه‌كی مورته‌دبوونێ، یان ژی ب هێلانا كۆما موسلمانان بیت بێی كو ژ دینی ده‌ركه‌ڤیت؛ به‌لكی ب هێلانا هنده‌ك ژ دینی بیت، وه‌كی هنده‌ك كه‌سێن پشته‌ڕێبووی و خرابكار و ڕێگرێن ڕێكێ و كه‌سێن شه‌ڕكه‌ر ژ خه‌وارجان و یێن دی.

فوائد الحديث

حه‌رامبوونا كرنا ڤان هه‌ر سێ تشتان و دیاركرنا وێ چه‌ندێ كو هه‌ر كه‌سێ ئێك ژ ڤان هه‌ر سێ تشتان ئه‌نجام بده‌ت؛ دێ ژ هه‌ژی سزایێ كوشتنێ بیت: ڤێجا یان ژ به‌ر مورته‌دبوون و ده‌ركه‌ڤتنا ژ ئیسلامێ (دێ ژ هه‌ژی ڤی سزایی بیت)، یان ژی ئه‌ڤ كوشتنه‌ دێ وه‌ك سزایه‌كێ شه‌رعی ل سه‌ر هێته‌ جێبه‌جێكرن كو ئه‌ڤه‌ ژی بۆ دوو كه‌سانه‌: زیناكه‌رێ هه‌ڤژینی پێكئینای و ئه‌و كه‌سێ ب مه‌ره‌م كه‌سه‌كێ دی دكوژیت.

فه‌ربوونا پاراستنا نامویس و كه‌رامه‌تێن خه‌لكی و پاقژ ڕاگرتنا وان.

فه‌ربوونا ڕێزگرتنا ل موسلمانان و كو خوینا مرۆڤێ موسلمان یا پاراستی و ڕێزداره‌.

هاندان ل سه‌ر پێگیربوونا ب كۆما موسلمانان و جودانه‌بوونا ژ وێ كۆمێ.

جوان فێركرن و نیشادانا پێغه‌مبه‌ری صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن، ئه‌ڤه‌ ژی چونكی هنده‌ك جاران ئاخڤتنا خۆ ل سه‌ر شێوه‌یێ دابه‌شكرنێ دئینیت، ژ به‌ر كو دابه‌شكرن بابه‌تان د چه‌ند خاله‌كاندا كورت و كۆم دكه‌ت و بۆ ژبه‌ركرنێ ژی ب ساناهیتر و بله‌زتره‌.

خودێ هنده‌ك سزایێن شه‌رعی (حەدد) داناینه‌، وه‌ك پاشڤه‌برنه‌ك بۆ تاوانباران و پاراستنه‌ك بۆ جڤاكی ژ تاوانان.

جێبه‌جێكرنا ڤان سزایێن شه‌رعی؛ كارێ مه‌زن و كاربده‌ستێ موسلمانانه‌.

ئه‌و تشتێن دبنه‌ ئه‌گه‌ر مرۆڤ بهێته‌ كوشتن پترن ژ سێ ئه‌گه‌ران، به‌لێ هه‌می دكه‌ڤنه‌ د بن ئێك ژ ڤان هه‌رسێ ئه‌گه‌رانڤه‌، ئبن ئه‌لعه‌ره‌بی یێ مالكی دبێژیت: ب چ ڕه‌نگان ژ ڤان سێ ئه‌گه‌ران ده‌رناكه‌ڤن، چونكی ئه‌و كه‌سێ سحر و سێره‌به‌ندییێ دكه‌ت یان ئه‌و كه‌سێ خه‌به‌ران دبێژیته‌ پێغه‌مبه‌رێ خودێ؛ دێ كافر بیت، له‌وا ئه‌و ژی هه‌ر دچیته‌ د بن بابه‌تێ وی كه‌سیڤه‌ یێ دینێ خۆ دهێلیت.