“ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਖੂਨ ਹਲਾਲ ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਤਿੰਨ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ

“ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਖੂਨ ਹਲਾਲ ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਤਿੰਨ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ

ਇਬਨ ਮਸਉਦ (ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ) ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਖੂਨ ਹਲਾਲ ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਤਿੰਨ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ: ਵਿਆਹਸ਼ੁਦਾ ਜਿਨਾਕਾਰ, ਕਤਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ (ਜਿਸ ਦੇ ਬਦਲੇ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ), ਅਤੇ ਉਹ ਜੋ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦੇਵੇ ਤੇ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਅਲੱਗ ਹੋ ਜਾਵੇ।”

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਵਜਾਹਤ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦਾ ਖੂਨ ਹਰਾਮ ਹੈ, ਸਿਵਾਏ ਇਸਦੇ ਕਿ ਉਹ ਤਿੰਨ ਖਾਸ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇੱਕ ਕਰੇ: ਪਹਿਲਾ: ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਵਿਵਾਹਤ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਨਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰਨਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ। ਦੂਜਾ: ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਬਿਨਾ ਹੱਕ ਦੇ ਕਿਸੇ ਨਿਸ਼ਚਲ ਜੀਵ ਨੂੰ ਜਾਣ-ਬੁਝ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਹਾਲਾਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਤਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਤੀਜੀ: ਉਹ ਜੋ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਜਮਾਤ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਵੇ; ਜਾਂ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਆਪਣਾ ਧਰਮ ਛੱਡ ਕੇ ਮੁਰਤਦ ਹੋਵੇ, ਜਾਂ ਬਿਨਾਂ ਰਿਦਾ ਜਮਾਤ ਤੋ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਵੇ — ਜਿਵੇਂ ਬਗਾਵਤੀ, ਰਸਤਾ ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ (ਸੜਕ-ਡਾਕੂ), ਖ਼ੁਰਾਜ ਦੇ ਲੜਾਕੂਆਂ ਆਦਿ।

فوائد الحديث

ਇਹ ਤਿੰਨ ਹਾਲਤਾਂ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੋ ਵੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਇਕ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਕਤਲ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਮਿਲਦੀ ਹੈ: ਜਾਂ ਤਾਂ ਕ਼ੁਫ਼ਰ ਕਰਕੇ — ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਰਿਦਾ ਹੋਣਾ, ਜਾਂ ਫਿਰ ਹਦ ਦੀ ਸਜ਼ਾ — ਜੋ ਕਿ ਵਿਆਹਸ਼ੁਦਾ ਜਿਨਾਕਾਰ ਅਤੇ ਜਾਣ-ਬੁਝ ਕੇ ਕਤਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲਈ ਹੈ।

ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਇਨਸਾਨ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਸ਼ਰਮ ਦਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ।

ਇਹ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮੁਸਲਮਾਨ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦਾ ਖੂਨ ਹਰਾਮ ਹੈ।

ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਜਮਾਤ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਵੱਖ ਨਾ ਹੋਣ ਦੀ ਤਰਗੀਬ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਖੂਬੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਈ ਵਾਰੀ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡ-ਵੰਡ ਕੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ; ਕਿਉਂਕਿ ਵੰਡਣ ਨਾਲ ਮਾਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਕੁਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰੀਅਤ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਗੁਨਾਹਗਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਤੋਂ ਬਚਾਵ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।

ਇਨ੍ਹਾਂ ਹੱਦਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਲੀ ਅਮਰ (ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀ) ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ।

ਕਤਲ ਦੇ ਕਾਰਣ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਤਿੰਨ ਹਾਲਤਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਇਬਨ ਅਰਬੀ ਮਾਲਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੋ ਜਾਦੂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਬੁਰਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਕ਼ੁਫ਼ਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਧਰਮ ਛੱਡਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

التصنيفات

Rulings of Prescribed Punishments