ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਹੜੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੈਕ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਕਬਰ ਉੱਤੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ

ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਹੜੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੈਕ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਕਬਰ ਉੱਤੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ

ਹਜ਼ਰਤ ਆਇਸ਼ਾ, ਉੱਮੁਲ--ਮੁਮੀਨੀਂ ਰਜ਼ੀਅੱਲ੍ਹਾਹੁ ਅਨਹਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ: ਉਮੁ ਸਲਮਾ ਨੇ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੂੰ ਹਬਾਸ਼ਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਇਕ ਗਿਰਜਾਘਰ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਾਰੀਆ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਉਸ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਗਿਰਜਾਘਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਫਿਰ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ:«"ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਹੜੇ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਨੈਕ ਬੰਦੇ ਦੀ ਮੌਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਕਬਰ ਉੱਤੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਰੱਬ ਕੋਲ ਸਭ ਤੋਂ ਖਰਾਬ ਲੋਕ ਹਨ।"

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਉਮੁੱਲ ਮੁਮੀਨੀਂ ਉਮ ਸਲਮਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲ੍ਹਾਹੁ ਅਨਹਾ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਹਬਾਸ਼ਾ ਦੀ ਧਰਤੀ ‘ਤੇ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਇਕ ਗਿਰਜਾਘਰ ਦੇਖਿਆ — ਜਿਸਨੂੰ ਮਾਰੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ — ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਅਤੇ ਨਕਸ਼ਾ ਵਾਲ਼ੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਸਨ; ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਰਹਿ ਗਈ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਇਹ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਕਾਰਣ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤੇ; ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਤੁਸੀਂ ਦੱਸ ਰਹੀ ਹੋ, ਜਦੋਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੋਈ ਨੈਕ ਬੰਦਾ ਮਰਦਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਸਦੇ ਕਬਰ ਉੱਤੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾ ਲੈਂਦੇ ਸਨ ਜਿਥੇ ਉਹ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਤਸਵੀਰਾਂ ਉਸ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ,"। ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਆਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਇਹ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਰੱਬ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰੇ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕੰਮ ਸ਼ਿਰਕ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

فوائد الحديث

ਕਬਰਾਂ ਉੱਤੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਉਣਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਨਮਾਜ ਪੜ੍ਹਨਾ ਜਾਂ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਮਸਜਿਦਾਂ ਵਿੱਚ ਦਫਨਾਉਣਾ ਮਨਾਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਸ਼ਿਰਕ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਬੰਦ ਹੋਣ।

ਕਬਰਾਂ ਉੱਤੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਉਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਗਾਉਣਾ ਯਹੂਦੀ ਅਤੇ ਨਾਸਰਾਂ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੋ ਇਹ ਕਰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਜੁਲਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜੀਵਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣਾ ਮਨਾਂ ਹੈ।

ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਕਬਰ ਉੱਤੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਰੱਬ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਬੁਰੇ ਮਕਲੂਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ।

ਸ਼ਰੀਆਤ ਨੇ ਤੌਹੀਦ ਦੀ ਪੂਰੀ ਹਿਫ਼ਾਜ਼ਤ ਲਈ ਸਾਰੇ ਉਹ ਰਾਹ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਿਰਕ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਨੈਕ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਇਜ਼ਤ ਕਰਨਾ ਮਨਾਂ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਿਰਕ ਵਿੱਚ ਪੈਂਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

التصنيفات

Oneness of Allah's Worship, The rulings of mosques