الشرح

ਮੁਆਵੀਆ ਬਿਨ ਅਬੀ ਸੁਫ਼ਯਾਨ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਇਕ ਹਲਕੇ ਉੱਤੇ ਆਏ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜੀ ਗੱਲ ਉੱਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਹੋ? ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਅਸੀਂ ਅੱਲਾਹ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਸਮ ਚੁਕਾਈ ਕਿ ਕੀ ਵਾਕਈ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੈਠਣ ਅਤੇ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਨਾਲ ਅਲ੍ਹਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ? ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾਈ। ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ: “ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੋਈ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਾ ਕੇ ਜਾਂ ਤੁਹਾਡੀ ਸਚਾਈ ‘ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰਕੇ ਕਸਮ ਨਹੀਂ ਚੁਕਾਈ।"ਫਿਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਨਬੀ ﷺ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦਰਜੇ ਦੀ ਗੱਲ ਦੱਸੀ ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਨਬੀ ﷺ ਦੇ ਇਤਨਾ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਸੀ — ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੈਣ ਉਮੱਮੁ ਹਬੀਬਾ ਨਬੀ ﷺ ਦੀ ਜ਼ੌਜਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਵਹੀ ਲਿਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਸੀ, ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਹਦੀਸਾਂ ਘੱਟ ਰਿਵਾਇਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਅਤੇ ਉਹ ਵਹੀ ਲਿਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਸੀ, ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਹਦੀਸਾਂ ਘੱਟ ਰਿਵਾਇਤ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫਿਰ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਅਤੇ ਕਸਮ ਚੁਕਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਾ ਜਬਰਾਈਲ ਅਲੈਹਿੱਸਲਾਮ ਆਏ ਸਨ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ **ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਤੁਹਾਡੇ ਨਾਲ ਫ਼ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਅੱਗੇ ਮਾਣ ਕਰਦਾ ਹੈ**, ਤੁਹਾਡੀ ਬਹੁਤਰੀਨ ਨੇਕੀਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਫ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੁਹਾਡਾ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।