الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕੁਝ ਜਾਹਿਲੀ ਅਮਲਾਂ ਬਾਰੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਰਾ ਮਾਮਲਾ ਰੱਬ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਉਸ ਦੀ ਮਰਜ਼ੀ ਅਤੇ ਤਕਦੀਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਉਹ ਗੱਲਾਂ ਇਹ ਹਨ: ਪਹਿਲਾ: ਜਾਹਿਲੀਅਤ ਦੇ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਸਨ ਕਿ ਬਿਮਾਰੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਪਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਇਸ ਗਲਤ ਫ਼ਹਮੀ ਨੂੰ ਮਨਾਂ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬਿਮਾਰੀ ਆਪਣੀ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਦੂਸਰੇ ਨੂੰ ਲੱਗਦੀ ਹੈ; ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਖੁਦਾ ਹੀ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ, ਉਹੀ ਬਿਮਾਰੀ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਠੀਕ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਉਸ ਦੀ ਇੱਛਾ ਅਤੇ ਤਕਦੀਰ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੂਜਾ: ਜਾਹਿਲੀਅਤ ਦੇ ਲੋਕ ਜਦੋਂ ਸਫਰ ਜਾਂ ਵਪਾਰ ਲਈ ਨਿਕਲਦੇ, ਤਦ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਡਰਾਂਦੇ ਸਨ; ਜੇ ਪੰਛੀ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਉੱਡਦਾ ਤਾਂ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ, ਪਰ ਜੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਉੱਡਦਾ ਤਾਂ ਬੁਰਾ ਸਮਝ ਕੇ ਵਾਪਸ ਮੁੜ ਜਾਂਦੇ ਸਨ; ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਇਸ ਤਸ਼ਅੱਮ (ਬੁਰੇ ਅਸਰ ਦਾ ਧਾਰਣਾ) ਨੂੰ ਮਨਾਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਗਲਤ ਧਾਰਣਾ ਹੈ। ਤੀਜਾ: ਜਾਹਿਲੀਅਤ ਦੇ ਲੋਕ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਜੇ ਉੱਲੂ (ਬੂਮਾ) ਕਿਸੇ ਘਰ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਆਵੇਗੀ; ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਇਸ ਤਸ਼ਅੱਮ (ਬੁਰਾ ਭਵਿੱਖ) ਨੂੰ ਮਨਾਂ ਕੀਤਾ। ਚੌਥਾ: ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਮਹੀਨਾ ਸਫਰ (ਚੰਦਰਮਾਸ ਦਾ ਦੂਜਾ ਮਹੀਨਾ) ਨੂੰ ਬੁਰਾ ਸਮਝਣ ਜਾਂ ਉਸ ਨਾਲ ਤਸ਼ਅੱਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮਨਾਂ ਕੀਤਾ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ਕਿ ਸਫਰ ਇੱਕ ਸੱਪ ਵਰਗਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ ਜੋ ਪੈਟ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਖਰੋਖਰ (ਜਰਬ) ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ; ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਇਸ ਗਲਤ ਧਾਰਣਾ ਨੂੰ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ। ਪੰਜਵਾਂ: ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਜ਼ਖ਼ਮੀ (ਜਦਾਮ) ਬਿਮਾਰੀ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣ ਦੀ ਹਿਦਾਇਤ ਕੀਤੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੇਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਕਾਰਨ ਪੂਰੇ ਕਰਨਾ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਜਦਾਮ ਇੱਕ ਐਸੀ ਬਿਮਾਰੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਅੰਗ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।