ਉਹ ਆਦਮੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਮੇਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਦਰੂਦ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਉੱਤੇ…

ਉਹ ਆਦਮੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਮੇਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਦਰੂਦ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਆਇਆ ਪਰ ਰਮਜ਼ਾਨ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਫੀ ਨਾ ਹੋਈ। ਅਤੇ ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਉਸ ਦੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਿਦਮਤ ਕਰਕੇ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਨਾ ਗਿਆ।

ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ, ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਉਹ ਆਦਮੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਮੇਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਉਸ ਨੇ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਦਰੂਦ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਆਇਆ ਪਰ ਰਮਜ਼ਾਨ ਗੁਜ਼ਰ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਫੀ ਨਾ ਹੋਈ। ਅਤੇ ਉਹ ਆਦਮੀ ਵੀ ਧੱਕੇ ਖਾਵੇ ਜਿਸ ਕੋਲ ਉਸ ਦੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ ਪਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਿਦਮਤ ਕਰਕੇ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਨਾ ਗਿਆ।"

[صحيح] [رواه الترمذي وأحمد]

الشرح

ਨਬੀ ਅਕਰਮ ﷺ ਨੇ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਦਦੁਆ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨਾਕਾਂ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਰਗੜੀਆਂ ਜਾਣ — ਜ਼ਲਿਲੀ, ਰੁਸਵਾਈ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਵਜੋਂ: ਪਹਿਲੀ ਕਿਸਮ: ਉਹ ਸ਼ਖ਼ਸ ਜਿਸ ਕੋਲ ਨਬੀ ਅਕਰਮ ﷺ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਉਸ ਨੇ "ਸੱਲੱਲਾਹੁ ਅਲੈਹਿ ਵਸੱਲਮ" ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕੋਈ ਦਰੂਦ ਨਹੀਂ ਪੜ੍ਹਿਆ। ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ: ਉਹ ਸ਼ਖ਼ਸ ਜਿਸ ਨੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਮਹੀਨਾ ਖਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਫ਼ੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ — ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਨੇਕ ਅਮਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਹਲੀ ਜਾਂ ਕੋਤਾਹੀ ਕੀਤੀ। ਤੀਜੀ ਕਿਸਮ: ਉਹ ਆਦਮੀ ਜਿਸ ਕੋਲ ਉਸ ਦੇ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਵੱਡੇ ਹੋ ਗਏ, ਪਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਿਦਮਤ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ ਕਰਕੇ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਿਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਿਆ।

فوائد الحديث

**ਸੰਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ:**

ਸਾਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਰ ਇਕ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਜੋ, ਜੇਕਰ ਉਹ ਗ਼ਫਲਤ ਨਾ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਉਸ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਭਲਾਈ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਜਦ ਉਹਨੇ ਕਾਹਲੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ ਮੌਕਾ ਗਵਾ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਨਾਕਾਮ ਅਤੇ ਨੁਕਸਾਨੀ ਹੋਇਆ।

ਨਬੀ ਅਕਰਮ ﷺ 'ਤੇ ਦਰੂਦ ਭੇਜਣ ਦੀ ਤਾਕੀਦ ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਲਿਆ ਜਾਵੇ:

ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਮੇਹਨਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜੁੱਤ ਜਾਣ ਦੀ ਤਾਕੀਦ:

ਮਾਂ-ਪਿਉ ਨਾਲ ਨੇਕੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਾਕੀਦ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੁਢਾਪੇ ਵਿੱਚ:

التصنيفات

Dhikr on Special Occasions