ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਨੂੰ ਕਹੇ: "ਹੇ ਕਾਫ਼ਿਰ!" ਤਾਂ ਇਹ ਦੋਨੋਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ

ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਨੂੰ ਕਹੇ: "ਹੇ ਕਾਫ਼ਿਰ!" ਤਾਂ ਇਹ ਦੋਨੋਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ

ਇਬਨ ਉਮਰ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਰਸੂਲ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਜੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਨੂੰ ਕਹੇ: "ਹੇ ਕਾਫ਼ਿਰ!" ਤਾਂ ਇਹ ਦੋਨੋਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗਾ: ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਸਹੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਹਾ। ਜੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਗਲਤੀ ਉਸ ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਵੇਗੀ।

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੂੰ "ਹੇ ਕਾਫ਼ਿਰ!" ਨਾ ਕਹੇ। ਕਿਉਂਕਿ: * ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਾਫ਼ਰ ਕਹਿ ਕੇ ਹੱਕਦਾਰ ਨੂੰ ਸਚੇ ਤੌਰ ਤੇ ਦਰਸਾਇਆ। * ਜੇ ਇਹ ਗਲਤ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਇਹ ਬੋਲਣਾ ਉਸ ਤੇ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਖ਼ਰੀਬ ਹੋਵੇਗੀ।

فوائد الحديث

ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਚੇਤਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਉਹ ਗੁਣਾਂ (ਫਸਕ ਅਤੇ ਕਫ਼ਰ) ਨਾ ਲਗਾਏ ਜੋ ਉਸ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਇਸ ਮਾੜੇ ਬੋਲ ਤੋਂ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਇਹ ਕਿਸੇ ਆਪਣੇ ਭਾਈ ਨੂੰ ਕਹੇ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜ਼ਬਾਨ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਸਮੇਂ ਬੋਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਪੱਕੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਵੇ।

التصنيفات

Islam, Manners of Speaking and Keeping Silent