الشرح

ابن مسعود رضی الله عنه از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد محبوب ترین عمل عبادی نزد الله تعالی می پرسد؟ چون هرچه عملی نزد الله محبوب تر باشد، ثواب و پاداش آن بزرگ تر است. رسول الله صلی الله علیه وسلم در پاسخ می فرماید: محبوب ترین اعمال نزد الله، نماز فرضی است که سر وقت خوانده می شود؛ همان وقتی که شارع برای هر نماز مشخص کرده است؛ چون خواندن نماز سر وقت، درواقع لبیک گفتن به ندای الله و عمل نمودن به امرش و عنایت به این فرض بزرگ می باشد. از تمایل زیادی که ابن مسعود رضی الله عنه به خیر و خوبی داشت، به همین اندازه کفایت نکرد، بلکه از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد محبوب ترین عمل نزد الله در مرتبه ی دوم، سوال نمود و رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «نیکی به پدر و مادر». اولین عمل و محبوب ترین اعمال یعنی نماز، حق محض الله است و این عمل یعنی نیکی به پدر و مادر، حق پدر و مادر می باشد که بعد از حق الله می آید؛ بلکه الله متعال به سبب تعظیم و بزرگداشت این عمل، در قرآن کریم و در چندین جا حق آنها را مقرون به حق خود یعنی توحید ذکر می کند؛ چون پدر و مادر در برابر تلاشی که برای ایجاد انسان و تربیت و تغذیه او داشتند و شفقت و دلسوزی که از او دریغ نکردند، بر گردن فرزندان حق دارند. سپس ابن مسعود رضی الله عنه سوال نمودن در این زمینه را ادامه می دهد و از عمل دیگری می پرسد که در مرتبه ی بعد می باشد؛ و رسول الله صلی الله علیه وسلم در پاسخ، جهاد در راه الله را ذکر می کند. چراکه جهاد قله ی رفیع اسلام و ستون دین است که دین جز با آن استوار و زنده نخواهد بود. و با جهاد است که کلمه ی الله برتر و بالاتر بوده و دینش منتشر می شود. و با ترک جهاد است که اسلام نابود و ویران شده و مسلمانان به انحطاط کشیده می شوند و عزم و اراده ی شان از بین رفته و فرمانروایی و قدرت و دولت شان از هم می پاشد. و فرضی است که در مورد هر مسلمانی تاکید شده است؛ چنانکه اگر کسی جهاد نکند و تصمیم جهاد هم نداشته باشد و با این حال بمیرد، بر شعبه ای از نفاق مرده است.