“ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਐਸਾ ਕੰਮ ਦੱਸੋ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮੈਂ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਵਾਂ।”ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:…

“ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਐਸਾ ਕੰਮ ਦੱਸੋ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮੈਂ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਵਾਂ।”ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਰਿਕ ਨਾ ਕਰੇ,ਪੰਜ ਵਕਤ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਕਾਇਮ ਕਰ,ਫਰਜ਼ ਦੀ ਜਕਾਤ ਅਦਾ ਕਰ, ਅਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖ।

"ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਯਤ ਹੈ"। ਇੱਕ ਦਿਹਾਤੀ ਨੇ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਆ ਕੇ ਪੁੱਛਿਆ: “ਮੈਨੂੰ ਕੋਈ ਐਸਾ ਕੰਮ ਦੱਸੋ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮੈਂ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਵਾਂ।”ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰ ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਰਿਕ ਨਾ ਕਰੇ,ਪੰਜ ਵਕਤ ਦੀ ਨਮਾਜ਼ ਕਾਇਮ ਕਰ,ਫਰਜ਼ ਦੀ ਜਕਾਤ ਅਦਾ ਕਰ, ਅਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਰੱਖ।”ਉਹ ਆਦਮੀ ਕਹਿਣ ਲੱਗਾ: “ਜੋ ਕੁਝ ਮੈਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹਾਂ, ਉਹੀ ਕਰਾਂਗਾ, ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਕਰਾਂਗਾ।”ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੁੜ ਗਿਆ ਤਾਂ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਜੇ ਕੋਈ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਵੇਖੇ, ਤਾਂ ਇਸ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਵੇਖੇ।”

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਬਾਦੀਏ (ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ) ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨਬੀ ﷺ ਕੋਲ ਆਇਆ ਤਾਂਕਿ ਉਹਨੂੰ ਕੋਈ ਅਜਿਹਾ ਅਮਲ ਦੱਸੇ ਜੋ ਉਸਨੂੰ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਏ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੰਨਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣਾ ਅਤੇ ਅੱਗ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੰਸਾਨ ਇਬਾਦਤ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਅੱਲਾਹ ਹੀ ਨੂੰ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਸ਼ਰਿਕ ਨਾ ਕਰੇ। ਅਤੇ ਹਰ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਜੋ ਪੰਜ ਵਕਤ ਦੀਆਂ ਨਮਾਜਾਂ ਫਰਜ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖੇ। ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਮਾਲ ਦੀ ਜਕਾਤ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੈਨੂੰ ਫਰਜ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਹੱਕਦਾਰ ਨੂੰ ਦੇਵੇ। ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਕਤ ਤੇ ਮਹੀਨੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖੇ। ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਉਸ ਜ਼ਾਤ ਦੀ ਕਸਮ ਜਿਸ ਦੇ ਹਾਥ ਵਿੱਚ ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਹੈ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲੋਂ ਸੁਣੇ ਹੋਏ ਫਰਜ਼ ਅਮਲਾਂ ਤੋਂ ਨਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਨੇਕੀਆਂ ਵਧਾਵਾਂਗਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਘਟਾਵਾਂਗਾ।” ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੁੜ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: “ਜੋ ਕੋਈ ਚਾਹੇ ਕਿ ਉਹ ਜੰਨਤ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਵੇਖੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਇਸ ਅਰਬੀ ਨੂੰ ਵੇਖ ਲਵੇ।”

فوائد الحديث

ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦੀ ਇਕਤਾ (ਤੌਹੀਦ) – ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਦੀ ਹੀ ਇਬਾਦਤ ਕਰਨੀ – ਇਹੀ ਦਾਅਤ ਇਲੱਲਾਹ (ਅੱਲਾਹ ਵੱਲ ਬੁਲਾਉਣ) ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਗੱਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਜੋ ਨਵਾਂ ਨਵਾਂ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖ਼ਲ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਫਰਾਈਜ਼ (ਫਰਜ਼ ਅਮਲਾਂ) ਦੀ ਹੀ ਤਾਲੀਮ ਦੇਣੀ ਕਾਫ਼ੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਵੱਲ ਦਾਅਤ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਧੀਰੇ-ਧੀਰੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਉਸ ਆਦਮੀ ਦੀ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਕਾਬਿਲ-ਏ-ਤਾਰੀਫ਼ ਸੀ।

ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਿਰਫ਼ ਫਰਜ਼ ਅਮਲਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਅਮਲ ਕਰੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਕਿ ਨਫ਼ਲੀ ਅਮਲਾਂ ਵਿਚ ਸੁਸਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ; ਕਿਉਂਕਿ ਨਫ਼ਲ ਅਮਲ ਫਰਜ਼ਾਂ ਵਿਚ ਹੋਏ ਘਾਟ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।

ਕੁਝ ਇਬਾਦਤਾਂ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਇਹਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਅਤੇ ਇਸ ‘ਤੇ ਤਾਕੀਦ ਦੱਸਣ ਲਈ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਹੋਰ ਇਬਾਦਤਾਂ ਦੀ ਫਰਜ਼ ਹੋਣ ਦੀ ਨਫੀ ਕਰਨ ਲਈ।

التصنيفات

Manners of Scholars and Learners