ਅਰਥ: ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜ, ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਇਬਰਾਹੀਮ (ਅਲੈਹਿਸ ਸਲਾਮ) ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ…

ਅਰਥ: ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜ, ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਇਬਰਾਹੀਮ (ਅਲੈਹਿਸ ਸਲਾਮ) ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਬੇਸ਼ਕ ਤੂੰ ਬੜੀ ਤਾਰੀਫ਼ਾਂ ਵਾਲਾ, ؟

ਅਬਦੁਰ ਰਹਮਾਨ ਬਿਨ ਅਬੀ ਲੈਲਾ ਰਿਵਾਇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਾਬ ਬਿਨ ਉਜਰਹ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਕਿਹਾ: "ਕੀ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਇੱਕ ਤੋਹਫਾ ਨਾ ਦਿਆਂ?" ਅਰਥ: ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜ, ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਇਬਰਾਹੀਮ (ਅਲੈਹਿਸ ਸਲਾਮ) ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਬੇਸ਼ਕ ਤੂੰ ਬੜੀ ਤਾਰੀਫ਼ਾਂ ਵਾਲਾ, ؟ ਬੜੀ ਸ਼ਾਨ ਵਾਲਾ ਹੈਂ। ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਬਰਕਤਾਂ ਨਾਜ਼ਿਲ ਕਰ, ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਇਬਰਾਹੀਮ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲੋਂ 'ਤੇ ਬਰਕਤਾਂ ਨਾਜ਼ਿਲ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ। ਬੇਸ਼ਕ ਤੂੰ ਬੜੀ ਤਾਰੀਫ਼ਾਂ ਵਾਲਾ, ਬੜੀ ਸ਼ਾਨ ਵਾਲਾ ਹੈਂ।)

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਸਹਾਬਿਆਂ ਨੇ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਦੁਰੂਦ ਕਿਵੇਂ ਭੇਜੀਏ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਤਹਿਯਾਤ ਵਿਚ ਇਹ ਜਾਨ ਚੁਕੇ ਸਨ ਕਿ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਲਾਮ ਕਿਵੇਂ ਕਰਨਾ ਹੈ: (ਅਸਲਾਮੁ ਅਲੈਕ ਅਯੁਹੱਨਬੀਯ੍ਯੁ ਵ ਰਹਮਤੁੱਲਾਹਿ ਵ ਬਰਕਾਤੁਹ) ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਫਿਰ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਡੇ ਉੱਤੇ ਦੁਰੂਦ ਕਿਵੇਂ ਭੇਜੀਏ?" ਤਾਂ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਉੱਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਦੱਸਿਆ, ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ: "ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਰਹਮਤ ਭੇਜ।" ਅਰਥ: ਉੱਚੇ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਸਿਫਤ ਕਰ, ਉਸ ਦੇ ਧਰਮ ਦੇ ਮਾਨਣ ਵਾਲਿਆਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਵੀ ਰਹਿਮਤ ਕਰ। "ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਇਬਰਾਹੀਮ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜਿਆ।" ਜਿਵੇਂ ਤੁਸੀਂ ਇਬਰਾਹੀਮ ਅਲੈਹਿਸ ਸਲਾਮ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ — ਇਬਰਾਹੀਮ, ਇਸਮਾਅੀਲ, ਇਸਹਾਕ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਤੇ ਮੋਮਿਨਾਂ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਰਹਿਮਤ ਅਤੇ ਫਜ਼ੀਲਤ ਨਾਜ਼ਿਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਓਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੀ ਫਜ਼ੀਲਤ ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਤੇ ਵੀ ਕਰਮ ਕਰੋ। "ਤੂੰ ਮਾਣਯੋਗ ਤੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੈਂ।" ਅਰਥ: ਤੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਾਤ, ਖੂਬੀਆਂ ਅਤੇ ਕਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਸਿਫਤ ਵਾਲਾ ਹੈਂ, ਤੇ ਆਪਣੀ ਬੜੀ ਸ਼ਾਨ, ਰਾਜ ਅਤੇ ਦਾਨ ਵਿੱਚ ਬੇਹੱਦ ਵੱਡਾ ਹੈਂ। "ਹੇ ਅੱਲਾਹ! ਮੁਹੰਮਦ ﷺ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਬਰਕਤਾਂ ਨਾਜ਼ਿਲ ਕਰ, ਜਿਵੇਂ ਤੂੰ ਇਬਰਾਹੀਮ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਾਲਿਆਂ 'ਤੇ ਬਰਕਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।" ਅਰਥ: ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਇਜ਼ਤ ਦੇ ਦੇ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਧਾ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ।

فوائد الحديث

ਪਿਛਲੇ ਸਲੇਫ਼ (ਪਹਿਲੇ ਮੁਸਲਮਾਨ) ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਇਲਮ ਦੇ ਮਸਲਿਆਂ ਦਾ ਤੋਹਫ਼ਾ ਵਾਂਗ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਸਨ।

ਨਮਾਜ ਦੇ ਆਖਰੀ ਤਸ਼ਹੁਦ ਵਿੱਚ ਨਬੀ ﷺ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਪੜ੍ਹਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਹਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਅਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਸਿਖਾਇਆ।

ਇਹ ਦੁਰੂਦ ਦੀ ਇਹ ਸੂਤਰ ਨਬੀ ﷺ 'ਤੇ ਦੁਰੂਦ ਭੇਜਣ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਅਤੇ ਬਹਿਤਰੀਨ ਸੂਤਰ ਹੈ।

التصنيفات

Dhikr (Invocation) during Prayer, Manners of Scholars and Learners