الشرح

این حدیث بر شأن و منزلت رسول الله صلی الله علیه وسلم و جایگاه والای ایشان نزد پروردگارش تاکید دارد؛ عبدالرحمن بن ابی لیلی که یکی از بزرگان و علمای تابعین است با یکی از صحابه به نام کعب بن عجره رضی الله عنه مواجه می شود که کعب می گوید: آیا هدیه ای به تو ندهم؟ و برترین چیزی که بین آنها به عنوان هدیه رد و بدل می شد، حکمت و مسائلی پیرامون علم شرعی بود؛ لذا عبدالرحمن از این هدیه ی ارزشمند و گرانبها خوشحال می شود. و می گوید: بله؛ آن را به من هدیه بده؛ بنابراین کعب می گوید: رسول الله صلی الله علیه وسلم نزد ما آمد و گفتیم: ای رسول خدا، به ما بیاموز چگونه بر تو سلام و درود بفرستیم؟ پس فرمود: «بگویید: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، وَبَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيد». و این به معنای طلب کردن و خواستن این مساله از الله متعال است که بر پیامبرش محمد و آل او درود بفرستد؛ و آل او نزدیکان و خویشاوندان مومنش یا پیروانش در دین می باشند؛ و اینکه الله متعال این درود را در برکت و کثرت، همچون درود بر پدر پیامبران ابراهیم و آل ابراهیم قرار دهد؛ و آل ابراهیم عبارتند از پیامبران و صالحان بعد از او؛ و در خیر و خوبی بر محمد و آل او بیفزاید، همچون برکتی که برای آل ابراهیم حاصل گردید. و الله متعال بسیار ستوده و صاحب مجد و بزرگی می باشد و کسی که چنین صفاتی داشته باشد بسیار دهنده و بخشنده است. به اتفاق، محمد صلی الله علیه وسلم برترین خلایق می باشد؛ و نزد علمای بیان، مرتبه ی مشبه پایین تر از مشبه به می باشد، چون هدف از تشبیه الحاق صفتی در پیامبران به او می باشد. بنابراین چگونه از الله متعال خواسته می شود که بر محمد و آل محمد درودی بفرستد که بر ابراهیم و آل او می فرستد؟ بهترین پاسخی که به این سوال داده شده این است که: آل ابراهیم علیه السلام عبارتند از همه ی پیامبران بعد از او که یکی از آنها پیامبر ما صلی الله علیه وسلم می باشد. بنابراین درخواست مذکور به این معناست که برای رسول الله و آل او درودی همچون درودی خواسته می شود که بر تمام پیامبران از زمان ابراهیم علیه السلام فرستاده می شود. و بدیهی است که همه ی آنها برتر از درودی است که تنها بر رسول الله صلی الله علیه وسلم فرستاده می شود. والله اعلم.