إِنَّمَا مَثَلُ الْجَلِيسِ الصَّالِحِ وَالْجَلِيسِ السَّوْءِ كَحَامِلِ الْمِسْكِ وَنَافِخِ الْكِيرِ، فَحَامِلُ الْمِسْكِ: إِمَّا أَنْ يُحْذِيَكَ، وَإِمَّا…

إِنَّمَا مَثَلُ الْجَلِيسِ الصَّالِحِ وَالْجَلِيسِ السَّوْءِ كَحَامِلِ الْمِسْكِ وَنَافِخِ الْكِيرِ، فَحَامِلُ الْمِسْكِ: إِمَّا أَنْ يُحْذِيَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَبْتَاعَ مِنْهُ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ مِنْهُ رِيحًا طَيِّبَةً، وَنَافِخُ الْكِيرِ: إِمَّا أَنْ يُحْرِقَ ثِيَابَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ رِيحًا خَبِيثَةً»: «مثال هم‌نشین نیک و هم‌نشین بد مانند کسی است که مشک همراه خود دارد و کسی که در کوره می‌دمد

از ابوموسی ـ رضی الله عنه ـ روایت است که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: «إِنَّمَا مَثَلُ الْجَلِيسِ الصَّالِحِ وَالْجَلِيسِ السَّوْءِ كَحَامِلِ الْمِسْكِ وَنَافِخِ الْكِيرِ، فَحَامِلُ الْمِسْكِ: إِمَّا أَنْ يُحْذِيَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَبْتَاعَ مِنْهُ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ مِنْهُ رِيحًا طَيِّبَةً، وَنَافِخُ الْكِيرِ: إِمَّا أَنْ يُحْرِقَ ثِيَابَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ رِيحًا خَبِيثَةً»: «مثال هم‌نشین نیک و هم‌نشین بد مانند کسی است که مشک همراه خود دارد و کسی که در کوره می‌دمد. آنکه با خود مشک دارد (=عطار) یا از آن به تو می‌دهد، یا از او می‌خری، یا از او بوی خوش به تو می‌رسد؛ اما آنکه در کوره می‌دمد (=آهنگر) یا لباست را می‌سوزاند، یا از او بوی بد به تو می‌رسد».

[صحیح است] [متفق علیه]

الشرح

رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ برای دو نوع از مردم مثال می‌زند: نوع نخست: هم‌نشین و دوست نیکوکاری که به سوی الله و خشنودی او راهنمایی می‌کند و در راه طاعت او یاری می‌رساند، مثال او مانند عطر فروش است که یا به تو عطر می‌دهد، یا از او می‌خری و یا بوی خوش او به تو می‌رسد. و نوع دوم: هم‌نشین و دوست بد است که از راه الله باز می‌دارد و برای انجام گناهان کمک می‌کند و از او کار زشت می‌بینی و به سبب هم‌نشینی با او سرزنش می‌شوی. مثال او همانند آهنگری است که در آتش کوره‌اش می‌دمد؛ یا لباست به سبب جرقه‌هایی که از آتش او می‌جهد می‌سوزد، یا آنکه به سبب نزدیکی او، بوی بدش به تو می‌رسد.

فوائد الحديث

جواز مثال زدن برای نزدیک نمودن معانی به ذهن شنونده.

تشویق به هم‌نشینی با اهل طاعت و صالحان و دوری از اهل فساد و بداخلاقان.

التصنيفات

كردار صالحان, نكوهش گناهان