إِنَّما مثَلُ الجلِيس الصَّالِحِ وَجَلِيسِ السُّوء، كَحَامِلِ المِسْك، وَنَافِخِ الْكِير،

إِنَّما مثَلُ الجلِيس الصَّالِحِ وَجَلِيسِ السُّوء، كَحَامِلِ المِسْك، وَنَافِخِ الْكِير،

از ابوموسی اشعری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِنَّما مثَلُ الجلِيس الصَّالِحِ وَجَلِيسِ السُّوء، كَحَامِلِ المِسْك، وَنَافِخِ الْكِير، فَحامِلُ المِسْك: إِمَّا أَنْ يُحْذِيَك، وَإِمَّا أَنْ تَبْتَاعَ مِنْهُ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ مِنْهُ ريحًا طيِّبةً، وَنَافِخُ الْكِيرِ: إِمَّا أَنْ يُحْرِقَ ثِيَابَكَ، وَإِمَّا أَنْ تَجِدَ رِيحًا خَبِيثَةً». «مثال همنشينِ نيک و همنشينِ بد، مانند دارنده ی مِشک (عطار) و دمنده ی کوره ی آهنگر است. دارنده ی مشک (عطار)، يا از آن به تو می بخشد و يا از او مِشک می خَری و يا بوی خوشی از او به تو می رسد؛ ولی دمنده ی کوره ی آهنگر، يا لباست را می سوزاند يا بوی بدی از او به تو می رسد».

[صحیح] [متفق علیه]

الشرح

رسول الله صلی الله علیه وسلم برای نوع از مردم مثال زد: نوع اول: همنشین و دوست خوبی که به سوی الله متعال راهنمایی می کند و آنچه را که او را خشنود می سازد تذکر می دهد، و در طاعت کمک می کند، او مانند فروشندۀ مشک است که یا از آن به تو رایگان می دهد، یا از وی می خری، و يا بوی خوشی از او به تو می رسد. نوع دوم: همنشین و دوست بد؛ کسى که مردم را از راه الله باز مى دارد، در ارتکاب گناه کمک مى کند، و از او کار زشتى مى بینى، و به همراهى و همنشینى با کسى مانند او محکوم مى شوى، او مانند آهنگری است که آتش خود را می دمد؛ یا به سبب شعله کشیدن آتش، لباست را می سوزاند، و یا از نزدیکی با او بوی بدی به تو می رسد.

فوائد الحديث

جواز استفاده از ضرب المثل برای تقريب معنى برای شنونده.

تشویق و ترغیب مردم برای همراهی با اهل طاعت و صلاح، و دوری از مفسدان و بد اخلاقان.

التصنيفات

احوال صالحان, مذمت گناهان