لَو يُعطَى النّاسُ بدَعواهُم لادَّعَى رِجالٌ أموالَ قَومٍ ودِماءَهُم، ولَكِنَّ البَيِّنَةَ على المُدَّعِى، واليَمينَ على مَن أنكَرَ»: «اگر چنان بود که بر اساس…

لَو يُعطَى النّاسُ بدَعواهُم لادَّعَى رِجالٌ أموالَ قَومٍ ودِماءَهُم، ولَكِنَّ البَيِّنَةَ على المُدَّعِى، واليَمينَ على مَن أنكَرَ»: «اگر چنان بود که بر اساس ادعای مردم به آنان داده می‌شد، بی‌شک مردمی مدعی اموال و جان‌های دیگران می‌شدند، اما دلیل آوردن برعهده‌ی مدعی و سوگند خوردن بر عهده‌ی کسی است که انکار می‌کند

از ابن عباس ـ رضی الله عنهما ـ روایت است که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: «لَو يُعطَى النّاسُ بدَعواهُم لادَّعَى رِجالٌ أموالَ قَومٍ ودِماءَهُم، ولَكِنَّ البَيِّنَةَ على المُدَّعِى، واليَمينَ على مَن أنكَرَ»: «اگر چنان بود که بر اساس ادعای مردم به آنان داده می‌شد، بی‌شک مردمی مدعی اموال و جان‌های دیگران می‌شدند، اما دلیل آوردن برعهده‌ی مدعی و سوگند خوردن بر عهده‌ی کسی است که انکار می‌کند».

[صحیح است] [به روایت بیهقی]

الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بیان نموده‌اند که اگر به مجرد ادعای مردم و بدون ادله و قراین، آنچه ادعا می‌کردند به آنان داده می‌شد، حتما کسانی مدعی جان و مال دیگران می‌شدند؛ اما بر مدعی واجب است که برای مطالبه‌ی خود دلیل و مدرک بیاورد و اگر دلیلی نداشت، در این صورت دعوای مذکور متوجه مدعی علیه می‌شود که اگر منکر شد، باید سوگند یاد کند و با سوگند تبرئه می‌شود.

فوائد الحديث

ابن دقیق العید می‌گوید: «این حدیث یکی از اصول احکام و بزرگ‌ترین مرجع به هنگام نزاع و اختلاف است».

شریعت برای حمایت ا‌ز جان و مال مردم آمده است تا دستمایه و بازیچه قرار نگیرد.

قاضی بر اساس علم خود حکم نمی‌کند بلکه به ادله رجوع می‌کند.

هرکس ادعایی بدون دلیل کند، ادعایش مردود است و در این باره تفاوتی میان حقوق و معاملات یا مسائل ایمان و علم نیست.

التصنيفات

مرافعه ها و بيِّنه ها