((ئەگەر ب تنێ ژ به‌ر گۆتن و داخوازكرنا خه‌لكی تشت ب وان هاتبا دان؛ دا هنده‌ك مرۆڤ داخوازا خوین و مالێ خه‌لكی كه‌ن، به‌لێ (ل ده‌مێ هه‌بوونا ئاریشه‌یان)…

((ئەگەر ب تنێ ژ به‌ر گۆتن و داخوازكرنا خه‌لكی تشت ب وان هاتبا دان؛ دا هنده‌ك مرۆڤ داخوازا خوین و مالێ خه‌لكی كه‌ن، به‌لێ (ل ده‌مێ هه‌بوونا ئاریشه‌یان) به‌لگه‌ئینان ل سه‌ر سكالاكه‌رییه‌ و سویندخوارن ل سه‌ر وی كه‌سییه‌ یێ ڤێ تومەتێ ل سه‌ر خۆ ڕه‌د دكه‌ت))

ژ ئبن عه‌باسی (خودێ ژ هه‌ردووکان ڕازی بیت) کو پێغه‌مبه‌رێ خودێ (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) گۆت: ((ئەگەر ب تنێ ژ به‌ر گۆتن و داخوازكرنا خه‌لكی تشت ب وان هاتبا دان؛ دا هنده‌ك مرۆڤ داخوازا خوین و مالێ خه‌لكی كه‌ن، به‌لێ (ل ده‌مێ هه‌بوونا ئاریشه‌یان) به‌لگه‌ئینان ل سه‌ر سكالاكه‌رییه‌ و سویندخوارن ل سه‌ر وی كه‌سییه‌ یێ ڤێ تومەتێ ل سه‌ر خۆ ڕه‌د دكه‌ت)).

[صحيح] [رواه البيهقي]

الشرح

پێغه‌مبه‌ر (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) وێ چه‌ندێ دیار دكه‌ت كو ئه‌گه‌ر ب گۆتن و بانگه‌شه‌یا خه‌لكی تشت ب وان هاتبانه‌ دان، بێی كو وان چ به‌لگه‌ و نیشان ل سه‌ر گۆتنا خۆ هه‌بن؛ هنگی دا هنده‌ك مرۆڤ داخوازا مال و خوینا هنده‌كێن دی كه‌ن، به‌لێ پێدڤییە ئه‌و كه‌سێ سكالا تۆماركری به‌لگه‌ی ل سه‌ر وی تشتێ دخوازیت پێشكێش بكه‌ت، ئه‌گه‌ر وی چ به‌لگه‌ ل سه‌ر گۆتنا خۆ نه‌بوون؛ وی ده‌می سكالا دێ هێته‌ پێشكێشكرن ل سه‌ر وی كه‌سێ سكالا ل سه‌ر هاتییه‌ تۆماركرن، ئه‌گه‌ر وی ڕه‌دكر و ب گۆتنا سكالاكه‌ری ڕازی نه‌بوو؛ هنگی دڤێت ئه‌و سویند بخۆت و به‌رائه‌تا خۆ دیار بكه‌ت.

فوائد الحديث

ئبن ده‌قیق ئه‌لعید دبێژیت: ئه‌ڤ فه‌رمووده‌یه‌ بنیاته‌كه‌ ژ بنیاتێن ئه‌حكامێن شه‌ریعه‌تی و مه‌زنترین ژێده‌ر و لێڤه‌گه‌ڕه‌ ل ده‌مێ دروستبوونا ڤێكنه‌كرن و هه‌ڤڕكییان.

شه‌ریعه‌ت یێ هاتی دا مال و خوینا خه‌لكی ژ یاریپێكرنێ بپارێزیت.

دادوه‌ر ل دویڤ زانینا خۆ بڕیارێ ناده‌ت، به‌لكی دێ زڤڕیته‌ به‌ڵگه‌یان.

هه‌ر كه‌سێ بانگه‌شه‌یا تشته‌كی بكه‌ت و وی چ به‌لگه‌ ل سه‌ر ڤێ بانگه‌شه‌یا خۆ نه‌بن؛ هنگی بانگه‌شه‌یا وی یا ڕه‌دكرییه‌، چ ئه‌ڤ گۆتن و بانگه‌شه‌یا وی ده‌رباره‌ی مافان بیت یان ژی ده‌رباره‌ی سه‌ره‌ده‌رییان بیت یان ژی ده‌رباره‌ی بابه‌تێن باوه‌ری و زانینێ بیت.