الشرح

មូអាហ្ស رضي الله عنه បាននិយាយថា៖ ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរជាមួយព្យាការី ﷺ នៅព្រឹកមួយ ខ្ញុំបានដើរទៅជិតលោក ហើយខ្ញុំបានសួរថា៖ "បពិត្ររ៉សួលលុលឡោះ សូមប្រាប់ខ្ញុំអំពីអំពើដែលនាំខ្ញុំចូលឋានសួគ៌ និងឃ្លាតឆ្ងាយពីនរក"។ លោកបានឆ្លើយថា៖ "អ្នកបានសួរអំពីអំពើដ៏មហិមា ដែលពិបាកសម្រាប់មនុស្ស ប៉ុន្តែវាងាយស្រួលសម្រាប់អ្នកដែលអល់ឡោះបានធ្វើឱ្យវាងាយស្រួលសម្រាប់គាត់។ ចូរបំពេញកាតព្វកិច្ចឥស្លាមទាំងឡាយ៖ ទីមួយ៖ ត្រូវគោរពសក្ការៈទៅចំពោះអល់ឡោះ ហើយមិនត្រូវធ្វើស៊ីរិកទៅចំពោះទ្រង់ឡើយ។ ទីពីរ៖ បំពេញសឡាតទាំងប្រាំពេលក្នុងមួយថ្ងៃមួយយប់៖ ហ្វាជើរ ហ្សូហ៊ួរ អាសើរ ម៉ាហ្គ្រិប និងអ៊ីសា ដោយគោរពតាមលក្ខខណ្ឌ រូកន និងកាតព្វកិច្ច(វ៉ាជិប)របស់វា។ ទីបី៖ បរិច្ចាគហ្សាកាត់ដែលជាកាតព្វកិច្ចខាងហិរញ្ញវត្ថុ ដែលត្រូវបង់នៅពេលទ្រព្យសម្បត្តិឈានដល់កម្រិតកំណត់តាមច្បាប់សាសនា ដោយផ្តល់ទៅឱ្យអ្នកដែលសមនឹងទទួល។ ទីបួន៖ បួសក្នុងខែរ៉ម៉ាឌន គឺការតមពីការបរិភោគ ការផឹក និងអ្វីៗផ្សេងទៀតដែលនាំឲ្យខូចបួស ដោយមានចេតនា(នៀត)គោរពសក្ការៈ ចាប់ពីថ្ងៃរះរហូតដល់ថ្ងៃលិច។ ទីប្រាំ៖ ធ្វើបុណ្យហាជ្ជនៅឯពៃតុលឡោះ ដោយធ្វើដំណើរទៅទីក្រុងម៉ាក្កះដើម្បីបំពេញការគោរពសក្ការៈចំពោះអល់ឡោះ។ បន្ទាប់មក លោក ﷺ បាននិយាយថា៖ "តើចង់ឱ្យខ្ញុំបង្ហាញផ្លូវទៅកាន់ទ្វារនៃសេចក្តីល្អដែរឬទេ? គឺការបន្ថែមការស្ម័គ្រចិត្តប្រការស៊ូណាត់បន្ទាប់ពីកាតព្វកិច្ច(វ៉ាជិប)ទាំងនោះ ទីមួយ៖ បួសស៊ូណាត់ ដែលការពារពីការធ្វើអំពើបាប ដោយកាត់បន្ថយតណ្ហា និងធ្វើឱ្យទន់ខ្សោយនូវកម្លាំង។ ទីពីរ៖ បរិច្ចាគទានស្ម័គ្រចិត្តលុបលាងអំពើបាបដែលបានប្រព្រឹត្តិ និងលុបបំបាត់ស្លាកស្នាមរបស់វា។ ទីបី៖ សឡាតតះហជុតនៅភាគបីចុងក្រោយនៃយប់។" បន្ទាប់មកលោក ﷺ បានអានអាយ៉ាត់៖ (ពួកគេបានលើកខ្នងចេញពីដំណេក...) មានន័យថា៖ ឆ្ងាយ {ពីដំណេក} មានន័យថា៖ គ្រែ {ពួកគេសុំទូអាចំពោះអល់ឡោះជាម្ចាស់របស់ពួកគេ} តាមរយៈសឡាត ហ្ស៊ីកៀរក ការអានគួរអាន និងការបួងសួង {ដោយក្តីភ័យខ្លាច និងក្តីសង្ឃឹម ហើយពួកគេចំណាយពីអ្វីដែលយើងបានផ្តល់សព្វសារពើដល់ពួកគេ។ គ្មានជីវិតណាមួយដឹងនូវអ្វីដែលត្រូវបានលាក់ទុកសម្រាប់ពួកគេពីភាពសប្បាយរីករាយ} មានន័យថា អ្វីដែលនឹងធ្វើឱ្យភ្នែករបស់ពួកគេពេញចិត្តនៅថ្ងៃបរលោក និងនៅក្នុងឋានសួគ៌ពីភាពសុខសាន្ត {ជារង្វាន់ចំពោះអ្វីដែលពួកគេធ្លាប់ប្រព្រឹត្តិ}។ បន្ទាប់មកលោក ﷺ បាននិយាយថា៖ "តើចង់ឱ្យខ្ញុំប្រាប់អំពីគោលការណ៍នៃសាសនា? សសរគ្រឹះរបស់វា? និងចំណុចកំពូលរបស់វាដែរឬទេ?" មូអាហ្ស رضي الله عنه បាននិយាយថា៖ "បាទ បពិត្ររ៉សួលលុលឡោះ"។ ព្យាការី ﷺ បាននិយាយថា៖ "គោលការណ៍នៃកិច្ចការគឺ៖ អ៊ីស្លាម ដែលជាធ្វើសាក្សីភាពទាំងពីរ ហើយតាមរយៈពួកវា មនុស្សមានគោលការណ៍នៃសាសនា។ សសរគ្រឹះរបស់វាគឺសឡាត គ្មានអ៊ីស្លាមដោយគ្មានសឡាតឡើយ ដូចជាគ្មានផ្ទះដោយគ្មានសសរដែរ។ អ្នកណាសឡាត សាសនារបស់គាត់រឹងមាំ និងលើកតម្កើង។ ហើយចំណុចកំពូលរបស់វាគឺជីហាត និងការខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងសត្រូវនៃសាសនា ដើម្បីលើកតម្កើងពាក្យរបស់អល់ឡោះ។ បន្ទាប់មកលោក ﷺ បាននិយាយថា៖ "តើចង់ឱ្យខ្ញុំប្រាប់អំពីរបៀបគ្រប់គ្រងអ្វីដែលបានកន្លងផុតទៅដែរឬទេ?" លោក ﷺ បានកាន់អណ្តាតរបស់លោក ហើយនិយាយថា៖ "ចូរហាមឃាត់របស់នេះ ហើយកុំនិយាយអ្វីដែលមិនពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នក"។ មូអាហ្សបាននិយាយថា៖ "តើអល់ឡោះជាម្ចាស់របស់យើងនឹងចាប់កំហុស ជំនុំជុម្រះ និងដាក់ទោសយើងចំពោះអ្វីដែលយើងនិយាយទាំងអស់មែនទេ?!" លោក ﷺ បាននិយាយថា៖ "សូមឱ្យម្តាយរបស់អ្នកបាត់បង់អ្នក!" មិនមែនមានន័យថាបណ្តាសាសុំទូអាគាត់ទេ ប៉ុន្តែវាជាពាក្យរបស់អារ៉ាប់ដើម្បីទាញចំណាប់អារម្មណ៍គាត់ទៅរកអ្វីដែលគាត់គួរតែដឹង និងយល់។ បន្ទាប់មកលោកបាននិយាយថា៖ "តើមានអ្វីដែលធ្វើឱ្យមនុស្សដួលផ្កាប់មុខចូលនរកក្រៅពីផលនៃអណ្តាតរបស់ពួកគេ ដូចជាការប្រឆាំង ការចោទប្រកាន់ ការជេរប្រមាថ ការនិយាយដើម ការញុះញង់ ការបង្កើតរឿងមិនពិត និងអ្វីៗដែលស្រដៀងគ្នានេះឬ?"