((مرن دێ ل سه‌ر شێوه‌یێ به‌رانه‌كێ ڕه‌ش و سپی هێته‌ ئینان

((مرن دێ ل سه‌ر شێوه‌یێ به‌رانه‌كێ ڕه‌ش و سپی هێته‌ ئینان

ژ ئەبو سەعیدێ خودری (خودێ ژێ ڕازی بیت) گۆت: پێغەمبەرێ خودێ (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن) گۆت: ((مرن دێ ل سه‌ر شێوه‌یێ به‌رانه‌كێ ڕه‌ش و سپی هێته‌ ئینان پاشی گازیكه‌ره‌ك دێ كه‌ته‌ گازی: ئه‌ی خه‌لكێ به‌حه‌شتێ؛ ئه‌و ژی دێ سه‌رێ خۆ بلند كه‌ن و به‌رێ خۆ ده‌نێ، گازیكه‌ر دێ بێژیت: ئه‌رێ هوین ڤى دنیاسن؟ دێ بێژن: به‌لێ، ئه‌ڤه‌ مرنه‌، هه‌مییان ئه‌و یا دیتی، پاشی دێ كه‌ته‌ گازی: ئه‌ی خه‌لكێ جه‌هنه‌مێ؛ ئه‌و ژی دێ سه‌رێ خۆ بلند كه‌ن و به‌رێ خۆ ده‌نێ، گازیكه‌ر دێ بێژیت: ئه‌رێ هوین ڤى دنیاسن؟ دێ بێژن: به‌لێ، ئه‌ڤه‌ مرنه‌، هه‌مییان ئه‌و یا دیتی، پاشی دێ هێته‌ ڤه‌كوژتن، پشتی هنگی دێ هێته‌ گۆتن: گه‌لی خه‌لكێ به‌حه‌شتێ؛ ئێدی مانه‌ڤه‌یا هه‌روهه‌ره‌ و مرن نینه‌ و گه‌لی خه‌لكێ جه‌هنه‌مێ؛ ئێدی مانه‌ڤه‌یا هه‌روهه‌ره‌ و مرن نینه‌، پاشی ئه‌ڤ ئایه‌ته‌ خواند: {وَأَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ} [مريم: 39]، ئانكو: ((و تو - ئه‌ى موحه‌ممه‌د - مرۆڤان ژ ڕۆژا په‌شیمانییێ بترسينه‌ ده‌مێ كار دهێته‌ پێكئينان و مرنێ دئينن وه‌كى به‌رانه‌كێیه‌ و ڤه‌دكوژن و حوكم د ناڤبه‌را خه‌لكیدا دهێته‌ كرن، ڤێجا خودان باوه‌ر دچنه‌ به‌حه‌شتێ و كافر دچنه‌ جه‌هنه‌مێ و ئه‌و ئه‌ڤرۆ د ڤێ دونيايێدا ژ وى تشتێ ئه‌و ژێ دهێنه‌ ترساندن دبێ ئاگه‌هن))، و ئه‌و خه‌لكێ دونیایێ یێن د بێئاگه‌هییێدا {وَهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ} [مريم: 39]، ئانكو: ((و ئه‌و باوه‌رییێ نائينن و كارێ چاك ناكه‌ن)).

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

پێغه‌مبه‌ر (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) دیار دكه‌ت كو ل ڕۆژا قیامه‌تێ دێ مرن هێته‌ ئینان، ئه‌و یا ل سه‌ر شێوه‌یێ به‌رانه‌كى كو ڕه‌نگێ سپی و یێ ڕه‌ش یێ د ناڤدا و تێكه‌له‌. ڤێجا دێ هێته‌ گازیكرن: گه‌لی خه‌لكێ به‌حه‌شتێ! ئه‌و ژی دێ ستوو و ملێن خۆ درێژكه‌ن و دێ سه‌رێن خۆ بلند كه‌ن و به‌رێ خۆ ده‌نێ، پاشی دێ ب وان هێته‌ گۆتن: ئه‌رێ هوین ڤى دنیاسن؟ ئه‌و ژی دێ بێژن: به‌لێ، ئه‌ڤه‌ مرنه‌، و هه‌مییان به‌ری هنگی ئه‌و دیتبوو و ئه‌و نیاسی بوو. پاشی جاره‌كا دی دێ گازیكه‌ر گازی كه‌ت: گه‌لی خه‌لكێ جه‌هنه‌مێ! ئه‌و ژی دێ ستوو و ملێن خۆ درێژكه‌ن و دێ سه‌رێن خۆ بلند كه‌ن و به‌رێ خۆ ده‌نێ، دێ بێژیت: ئه‌رێ هوین ڤى دنیاسن؟ دێ بێژن: به‌لێ، ئه‌ڤه‌ مرنه‌، و هه‌مییان به‌ری هنگی ئه‌و یا دیتی. پاشی دێ هێته‌ ڤه‌كوژتن، پاشی دێ گازیكه‌ر گازی كه‌ت و بێژیت: گه‌لی خه‌لكێ به‌حه‌شتێ؛ ئێدی هوین دێ هه‌روهه‌ر میننه‌ د ناڤ به‌حه‌شتێدا و مرن نینه‌، و گه‌لی خه‌لكێ جه‌هنه‌مێ؛ ئێدی هوین دێ هه‌روهه‌ر میننه‌ د ناڤ جه‌هنه‌مێدا و مرن نینه‌. ئه‌ڤه‌ ژی بۆ هندێ دا ببیته‌ زێده‌كرنه‌ك ل سه‌ر خۆشی و نیعمه‌تێن باوه‌رداران و دا ببیته‌ زێده‌كرنه‌ك ل سه‌ر نه‌خۆشی و عه‌زابا كافران. پاشی پێغه‌مبه‌ری (صه‌لات و سه‌لامێن خودێ ل سه‌ر بن) ئه‌ڤ ئایه‌ته‌ خواند: {وَأَنْذِرْهُمْ يَوْمَ الْحَسْرَةِ إِذْ قُضِيَ الأَمْرُ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ وَهُمْ لا يُؤْمِنُونَ وَهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ} [مريم: 39]، ئانكو: ((و تو - ئه‌ى موحه‌ممه‌د - مرۆڤان ژ ڕۆژا په‌شیمانییێ بترسينه‌ ده‌مێ كار دهێته‌ پێكئينان و مرنێ دئينن وه‌كى به‌رانه‌كێیه‌ و ڤه‌دكوژن و حوكم د ناڤبه‌را خه‌لكیدا دهێته‌ كرن، ڤێجا خودان باوه‌ر دچنه‌ به‌حه‌شتێ و كافر دچنه‌ جه‌هنه‌مێ و ئه‌و ئه‌ڤرۆ د ڤێ دونيايێدا ژ وى تشتێ ئه‌و ژێ دهێنه‌ ترساندن دبێ ئاگه‌هن و ئه‌و باوه‌رییێ نائينن و كارێ چاك ناكه‌ن)). ڤێجا ل ڕۆژا قیامه‌تێ دێ خه‌لكێ به‌حه‌شتێ و خه‌لكێ جه‌هنه‌مێ هێنه‌ ژێكجوداكرن و هه‌ر ئێك دێ چیته‌ جهێ خۆ و دێ هه‌تا هه‌تایێ تێدا مینیت. مرۆڤێ خراب و گونه‌هكار دێ ب خه‌م كه‌ڤیت و په‌شیمان بیت كو كارێ باش نه‌كری، مرۆڤێ خه‌مسار ژی ب هه‌مان شێوه‌ دێ په‌شیمان بیت كو زێده‌تر خێر و باشی نه‌كرين.

فوائد الحديث

چاره‌نڤیسێ مرۆڤی ل ئاخره‌تێ یان مانه‌ڤه‌یا هه‌تاهه‌تايى يه ل به‌حه‌شتێ یان ل جه‌هنه‌مێ.

هشیاكرنه‌كا دژوار ژ نه‌خۆشی و ته‌نگاڤییێن ڕۆژا قیامه‌تێ و كو ئه‌و ڕۆژا حه‌سره‌ت و په‌شیمانبوونێیه‌.

دیاركرنا به‌رده‌وامییا خۆشی و به‌خته‌وه‌رییا خه‌لكێ به‌حه‌شتێ و به‌رده‌وامییا خه‌مبارییا خه‌لكێ جه‌هنه‌مێ.