ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ।

ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ।

ਤਲਹਾ ਬਿਨ ਉਬੈਦੁੱਲਾਹ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅੰਹੁ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ: ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨਜਦ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਪਾਸ ਆਇਆ, ਉਸਦੇ ਵਾਲ ਉਲਝੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਅਸੀਂ ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੀ ਗੂੰਜ ਸੁਣੀ, ਪਰ ਸਮਝ ਨਾ ਸਕੇ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਦ ਤੱਕ ਕਿ ਉਹ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਆ ਗਿਆ। ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਉਹ ਇਸਲਾਮ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛ ਰਿਹਾ ਸੀ।ਫ਼ਿਰ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਨਮਾਜਾਂ।"ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਕੁਝ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਹੈ?"ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਜੇ ਤੂੰ ਨਫ਼ਲ ਇਬਾਦਤ ਕਰੇ। ਅਤੇ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਰੋਜ਼ੇ।"ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਇਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਕੁਝ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਹੈ?" ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਜੇ ਤੂੰ ਨਫ਼ਲ ਰੋਜ਼ੇ ਰਖੇ।"ਫ਼ਿਰ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਕਾਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ।ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: "ਕੀ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵੀ ਕੁਝ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਹੈ?" ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਜੇ ਤੂੰ ਨਫ਼ਲ ਦੇਵੇ।"ਫ਼ਿਰ ਉਹ ਆਦਮੀ ਮੋੜ ਕੇ ਚਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ: "ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ, ਨਾ ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਾਂਗਾ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਘਟਾਂਗਾ।"ਤਦ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਜੇ ਇਹ ਸੱਚ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ।"

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਨਜਦ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦੀ ਖਿਦਮਤ ਵਿੱਚ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਇਆ। ਉਸਦੇ ਵਾਲ ਉਲਝੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਆਵਾਜ਼ ਉੱਚੀ ਸੀ। ਜੋ ਕੁਝ ਉਹ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਦ ਤੱਕ ਕਿ ਉਹ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦੇ ਨੇੜੇ ਨਾ ਆ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੇ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਫਰਾਇਜ਼ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਫਿਰ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਨਮਾਜ਼ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਹਰ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਉੱਤੇ ਪੰਜ ਨਮਾਜਾਂ ਫਰਜ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: ਕੀ ਇਹ ਪੰਜ ਨਮਾਜਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਮਾਜ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਜੇ ਤੂੰ ਨਫ਼ਲੀ ਨਮਾਜਾਂ ਆਪਣੇ ਤੋਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹੇ। ਫਿਰ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫ਼ਰਮਾਇਆ: ਅਤੇ ਜੋ ਅੱਲਾਹ ਨੇ ਤੇਰੇ ਉੱਤੇ ਫਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਉਹ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਰੋਜ਼ੇ ਹਨ। ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: ਕੀ ਰਮਜ਼ਾਨ ਦੇ ਰੋਜ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਵੀ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਰੋਜ਼ੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹਨ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਜੇ ਤੂੰ ਨਫ਼ਲੀ ਰੋਜ਼ੇ ਰਖੇ। ਫਿਰ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਜਕਾਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ: ਫਰਜ਼ ਜਕਾਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕੀ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸਦਕਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ? ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: ਨਹੀਂ, ਮਗਰ ਜੇ ਤੂੰ ਨਫ਼ਲੀ ਸਦਕਾ ਦੇਵੇ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਦਮੀ ਨਬੀ ﷺ ਤੋਂ ਇਹ ਫਰਾਇਜ਼ ਸੁਣ ਕੇ ਮੁੜ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾਈ ਕਿ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਮਲ ਕਰੇਗਾ, ਨਾ ਵੱਧ ਨਾ ਘੱਟ।ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ: "ਜੇ ਕੋਈ ਆਦਮੀ ਜੋ ਕੁਝ ਉਸਨੇ ਕਸਮ ਖਾ ਕੇ ਕਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਵਿੱਚ ਸੱਚਾ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।"

فوائد الحديث

ਇਸਲਾਮੀ ਸ਼ਰੀਅਤ ਦੀ ਰਵਾਇਤ ਵਿੱਚ ਨਰਮੀ ਅਤੇ ਮੁਅੱਤਲਫ਼ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਆਸਾਨੀ।

ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਅਚੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਤੀਰਾ ਕੀਤਾ, ਉਹਨੂੰ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਆਉਣ ਅਤੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛਣ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਿੱਤੀ।

ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਦੀ ਦਾਅਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ।

ਇਸਲਾਮ ਇਮਾਨ ਅਤੇ ਅਮਲ ਦਾ ਮਿਲਾਪ ਹੈ; ਬਿਨਾਂ ਇਮਾਨ ਦੇ ਅਮਲ ਫਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ, ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਅਮਲ ਦੇ ਇਮਾਨ ਵੀ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ।

ਇਹ ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਇਸਲਾਮ ਦੇ ਅਸਾਸੀ ਰੁਕਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੋਣਾ।

ਜੁਮ੍ਹਾ ਦੀ ਨਮਾਜ ਪੰਜ ਵਾਰ ਦੀ ਫਰਜ਼ ਨਮਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਜੁਮ੍ਹਾ ਦੇ ਦਿਨ ਦੁਪਿਹਰ ਦੀ ਨਮਾਜ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਇਸਲਾਮ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਫਰਾਇਜ਼, ਜੋ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਇਸਦੇ ਅਸਾਸ ਹਨ, ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਤਾਲੀਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ; ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਹਜ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਹਜ ਉਸ ਵੇਲੇ ਫਰਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਾਂ ਇਹ ਉਸਦੇ ਸਮੇਂ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਜੇ ਇਨਸਾਨ ਸ਼ਰੀਅਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਫਰਾਇਜ਼ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਰਹੇ ਤਾਂ ਉਹ ਕਾਮਯਾਬ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਮਤਲਬ ਨਹੀਂ ਕਿ ਨਫਲ ਅਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਨਫਲ ਅਮਲ ਨਾਲ ਫਰਾਇਜ਼ ਦੀ ਪੂਰਨਤਾ ਹੋਂਦੀ ਹੈ ਕਿਆਮਤ ਦੇ ਦਿਨ।

التصنيفات

Islam