لَو أَنَّكُمْ تَتَوَكَّلُونَ عَلَى اللهِ حَقَّ تَوَكُّلِهِ، لَرَزَقَكُمْ كَمَا يَرْزُقُ الطَّيْرَ، تَغْدُو خِمَاصًا وَتَرُوحُ بِطَانًا»: «اگر شما چنانکه…

لَو أَنَّكُمْ تَتَوَكَّلُونَ عَلَى اللهِ حَقَّ تَوَكُّلِهِ، لَرَزَقَكُمْ كَمَا يَرْزُقُ الطَّيْرَ، تَغْدُو خِمَاصًا وَتَرُوحُ بِطَانًا»: «اگر شما چنانکه شایستهٔ توکل است به الله توکل می‌کردید، بی‌شک همانند پرنده روزی داده می‌شدید که با شکم خالی صبح [از خانه] بیرون می‌رود و با شکم پر بازمی‌گردد

از عمر بن خطاب ـ رضی الله عنه ـ روایت است که از پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ شنیده است که می‌فرمود: «لَو أَنَّكُمْ تَتَوَكَّلُونَ عَلَى اللهِ حَقَّ تَوَكُّلِهِ، لَرَزَقَكُمْ كَمَا يَرْزُقُ الطَّيْرَ، تَغْدُو خِمَاصًا وَتَرُوحُ بِطَانًا»: «اگر شما چنانکه شایستهٔ توکل است به الله توکل می‌کردید، بی‌شک همانند پرنده روزی داده می‌شدید که با شکم خالی صبح [از خانه] بیرون می‌رود و با شکم پر بازمی‌گردد».

[صحیح است]

الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ ما را تشویق می‌کند که در جلب منفعت و دفع ضرر در امور دین و دنیا به الله عزوجل اعتماد و توکل کنیم، زیرا کسی جز الله متعال عطا نمی‌کند و باز نمی‌دارد و سود و زیان نمی‌رساند. و اینکه اسباب جلب منفعت و دفع ضرر را به همراه اعتماد صادقانه به الله تعالی به کار گیریم و هرگاه چنین کنیم، الله چنان به ما روزی می‌دهد که پرندگان صبح‌ها گرسنه از خانه بیرون می‌روند و شامگاه با شکم پر بازمی‌گردند؛ و این کار پرنده نوعی استفاده از اسباب در تلاش برای طلب روزی است، بدون آنکه دچار تواکل و تنبلی شود.

فوائد الحديث

فضیلت توکل بر الله و اینکه از بزرگ‌ترین اسباب جلب روزی است.

توکل منافی استفاده از اسباب نیست. در اینجا پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ بیان می‌کند که توکل حقیقی با تلاش برای کسب روزی در تضاد نیست.

توجه شریعت به اعمال قلوب، زیرا توکل یک عمل قلبی است.

وابستگی محض به اسباب نقص در دین و ترک اسباب نقص در عقل است.

التصنيفات

فضيلت هاى اعمال قلبى