((ئه‌وا خه‌لك ڤێڕا گه‌هشتی ژ گۆتنا پێغه‌مبه‌رێن ده‌ستپێكێ (ئه‌ڤ تشته‌ ژ گۆتنا وان پێغه‌مبه‌ران یا بۆ مایه‌ڤه‌ و هنده‌كان ژ هنده‌كێن دی یا ڤه‌گێڕای)،…

((ئه‌وا خه‌لك ڤێڕا گه‌هشتی ژ گۆتنا پێغه‌مبه‌رێن ده‌ستپێكێ (ئه‌ڤ تشته‌ ژ گۆتنا وان پێغه‌مبه‌ران یا بۆ مایه‌ڤه‌ و هنده‌كان ژ هنده‌كێن دی یا ڤه‌گێڕای)، ئه‌ڤه‌یه‌ كو ئه‌گه‌ر ته‌ شه‌رم نه‌كر؛ تشتێ ته‌ دڤێت بكه‌))

ژ ئبن مه‌سعوودی (خودێ ژ هه‌ردووكان ڕازی بیت) گۆت: پێغەمبەرێ خودێ (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن) گۆت: ((ئه‌وا خه‌لك ڤێڕا گه‌هشتی ژ گۆتنا پێغه‌مبه‌رێن ده‌ستپێكێ (ئه‌ڤ تشته‌ ژ گۆتنا وان پێغه‌مبه‌ران یا بۆ مایه‌ڤه‌ و هنده‌كان ژ هنده‌كێن دی یا ڤه‌گێڕای)، ئه‌ڤه‌یه‌ كو ئه‌گه‌ر ته‌ شه‌رم نه‌كر؛ تشتێ ته‌ دڤێت بكه‌)).

[صحيح] [رواه البخاري]

الشرح

پێغەمبەری (صەلات و سەلامێن خودێ ل سەر بن) به‌حسێ هندێ كر كو ئێك ژ وان شیره‌تێن ژ پێغه‌مبه‌رێن به‌رێ هاتییه‌ ڤه‌گوهاستن و خه‌لكی ژی د ناڤ خۆدا به‌حسكری و چه‌رخ بۆ چه‌رخی بۆ یێن ب دویڤ خۆدا ڤه‌گوهاستی، هه‌تا گه‌هشتییه‌ ڤێ ئوممه‌تێ، ئه‌ڤه‌یه‌ كو تو به‌رێ خۆ بده‌ وی كارێ ته‌ دڤێت بكه‌ی؛ ئه‌گه‌ر ئه‌و تشت ژ وان تشتان بیت یێن چ شه‌رم د كرنا ویدا نینه‌؛ هنگی بكه‌، به‌لێ ئه‌گه‌ر ژ وان تشتان بیت یێن شه‌رمه‌ مرۆڤ بكه‌ت؛ هنگی نه‌كه‌ و خۆ ژێ بده پاش، ڕێگریكرنا ڤان كارێن كرێت ژی شه‌رم و حه‌یائه‌، ڤێجا ئه‌گه‌ر كه‌سه‌كی شه‌رم و حه‌یاء ل ده‌ڤ نه‌ما؛ دێ چیته‌ د ناڤ هه‌می كارێن خراب و كرێتدا و خۆ ژ چ تشتان ناده‌ته‌ پاش.

فوائد الحديث

شه‌رم بنیاتێ ڕه‌وشتێ باشه‌.

شه‌رم ئێكه‌ ژ سالۆخه‌تێن پێغه‌مبه‌ران (سلاڤ ل سه‌ر هه‌مییان بن) و ئه‌و ژ وان تشتانه‌ یێن ژ وان هاتینه‌ ڤه‌گوهاستن و بۆ مه‌ ماین.

شه‌رم ئه‌و تشته‌ یێ وه‌ ل مرۆڤێ موسلمان دكه‌ت وی كارێ ئه‌و پێ جوان و تازه‌ دبیت بكه‌ت و وی كارێ ئه‌و پێ كرێت و پیس دبیت ژی بهێلیت و نه‌كه‌ت.

نه‌وه‌وی دبێژیت: ئه‌و فه‌رمانا د فه‌رمووده‌یێدا هاتی بۆ دروستی و حه‌لالییێیه‌ (ئانكو موباحه‌ نه‌كو واجب بیت) و بۆ وێ ڕامانێ دهێت، ئانكو: ئه‌گه‌ر ته‌ ڤیا تشته‌كی بكه‌ی؛ هنگی به‌رێ خۆ بدێ ئه‌گه‌ر كرنا وی كاری ژ وان تشتان نه‌بیت یێن دێ بیته‌ ئه‌گه‌رێ شه‌رمێ ل به‌رامبه‌ری خودێ و خه‌لكی؛ وی ده‌می بكه‌، ئه‌گه‌ر نه‌ ژی بهێله‌ و نه‌كه‌، ئیسلام ژی ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ دچیت، به‌ڵگه‌ و ئاراسته‌كرنا ڤێ چه‌ندێ ژی ئه‌ڤه‌یه‌ كو تشتێ فه‌رمان پێ هاته‌ كرن واجبه‌ و سوننه‌ت ئه‌وه‌ یێ مرۆڤ شه‌رم دكه‌ت نه‌كه‌ت، تشتێ پاشڤه‌برن ژێ هاته‌ كرن حه‌رامه‌ و مه‌كروھ ئه‌وە یێ مرۆڤ شه‌رم دكه‌ت بكه‌ت، هندیكه‌ موباح و حه‌لاله‌ ژی؛ شه‌رم د ڤێرێدا بۆ كرن و نه‌كرنا وێ تشته‌كێ دروسته‌ و چ جوداهی نینه‌، ب ڤێ چه‌ندێ ژی فه‌رمووده‌یێ هه‌ر پێنج حوكم ب خۆڤه‌ گرتن. هاتییه‌ گۆتن ژی: ئه‌و فه‌رمانه‌كه‌ ب ڕامانا گه‌فكرنێ، و ڕامانا وێ ئه‌ڤه‌یه‌: ئه‌گه‌ر ته‌ شه‌رم نه‌ما؛ تشتێ ته‌ دڤێت بكه‌، چونكی خودێ دێ ته‌ سه‌را هندێ سزا ده‌ت، دیسان هاتییه‌ گۆتن: ئه‌و فه‌رمانه‌كه‌ ب ڕامانا ده‌نگوباسدانێ، ئانكو: هه‌ر كه‌سێ شه‌رم نه‌كه‌ت؛ تشتێ دڤێت دێ كه‌ت.