(ਰਜੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੂ) ਨੇ ਕਿਹਾ:…

(ਰਜੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੂ) ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਕੀ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਉਸ ਕੰਮ 'ਤੇ ਨਾ ਭੇਜਾਂ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਮੈਨੂੰ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਭੇਜਿਆ ਸੀ? (ਉਹ ਇਹ ਸੀ ਕਿ) ਕੋਈ ਵੀ ਮੂਰਤੀ ਨਾ ਛੱਡੀਂ ਬਿਨਾਂ ਉਸਨੂੰ ਮਿਟਾਏ, ਅਤੇ ਕੋਈ ਉੱਚਾ ਕਬਰ ਨਾ ਛੱਡੀਂ ਬਿਨਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਮਤਲ ਕੀਤੇ।

ਅਬੂ ਹੱਯਾਜ਼ ਅਲ-ਅਸਦੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ... ਮੈਨੂੰ ਅਲੀ ਬਿਨ ਅਬੀ ਤਾਲਿਬ (ਰਜੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੂ) ਨੇ ਕਿਹਾ: "ਕੀ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਉਸ ਕੰਮ 'ਤੇ ਨਾ ਭੇਜਾਂ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਮੈਨੂੰ ਰਸੂਲੁੱਲਾਹ ﷺ ਨੇ ਭੇਜਿਆ ਸੀ? (ਉਹ ਇਹ ਸੀ ਕਿ) ਕੋਈ ਵੀ ਮੂਰਤੀ ਨਾ ਛੱਡੀਂ ਬਿਨਾਂ ਉਸਨੂੰ ਮਿਟਾਏ, ਅਤੇ ਕੋਈ ਉੱਚਾ ਕਬਰ ਨਾ ਛੱਡੀਂ ਬਿਨਾਂ ਉਸਨੂੰ ਸਮਤਲ ਕੀਤੇ।"

[صحيح] [رواه مسلم]

الشرح

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਆਪਣੇ ਸਾਹਾਬਿਆਂ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਇਹ ਹੁਕਮ ਦੇਕੇ ਕਿ ਉਹ ਕੋਈ ਵੀ "ਤਿਮਸਾਲ" (ਮੂਰਤ) — ਜੋ ਕਿਸੇ ਜਾਨਦਾਰ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੁੰਦੀ, ਚਾਹੇ ਉਹ ਢਾਂਚੇ ਵਾਲੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਸਿੱਧੀ ਤਸਵੀਰ — ਨਾ ਛੱਡਣ, ਮਗਰੋਂ ਉਹਨੂੰ ਮਿਟਾ ਦੇਣ ਜਾਂ ਹਟਾ ਦੇਣ। ਅਤੇ (ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ) ਕਿ ਕੋਈ ਵੀ ਉੱਚੀ ਕਬਰ ਨਾ ਛੱਡਣ, ਮਗਰੋਂ ਉਹਨੂੰ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਕਰ ਦੇਣ, ਅਤੇ ਉਸ 'ਤੇ ਜਿਹੜੀ ਵੀ ਇਮਾਰਤ ਜਾਂ ਬਣਾਵਟ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿਓ, ਜਾਂ ਉਹ ਕਬਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਾਓ ਕਿ ਉਹ ਚੌੜੀ ਹੋਵੇ, ਪਰ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉੱਚੀ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਬਲਕਿ ਲਗਭਗ ਇਕ ਬਾਹ (ਸ਼ਿਬਰ) (ਉਂਗਲ ਤੋਂ ਕੂਹਣੀ ਤੱਕ) ਉੱਚੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

فوائد الحديث

ਜਾਨਦਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣਾ ਹਰਾਮ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸ਼ਿਰਕ ਵਲ ਲੈ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਾਧਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।

ਜਿਸ ਕੋਲ ਅਖ਼ਤਿਆਰ ਜਾਂ ਸਮਰਥਾ ਹੋਵੇ, ਉਸ ਲਈ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬੁਰਾਈ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ।

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਜਾਹਿਲੀਅਤ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਕਬਰਾਂ ਉੱਤੇ ਬਣੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ।

التصنيفات

Oneness of Allah's Worship