ਈਮਾਨ ਕੁਝ ਸੱਤਰ ਜਾਂ ਕੁਝ ਸੱਠ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦਾ (ਹਿੱਸਿਆਂ ਦਾ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ,…

ਈਮਾਨ ਕੁਝ ਸੱਤਰ ਜਾਂ ਕੁਝ ਸੱਠ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦਾ (ਹਿੱਸਿਆਂ ਦਾ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ‘ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੀ (ਛੋਟੀ) ‘ਰਸਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਤਕਲੀਫ਼ਦੇ ਚੀਜ਼ ਹਟਾਉਣਾ’ ਹੈ,

"ਅਬੂ ਹੁਰੈਰਾ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਰਿਵਾਇਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ: ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਫਰਮਾਇਆ:" "ਈਮਾਨ ਕੁਝ ਸੱਤਰ ਜਾਂ ਕੁਝ ਸੱਠ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਦਾ (ਹਿੱਸਿਆਂ ਦਾ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ‘ਲਾ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ’ ਕਹਿਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹੇਠਲੀ (ਛੋਟੀ) ‘ਰਸਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਤਕਲੀਫ਼ਦੇ ਚੀਜ਼ ਹਟਾਉਣਾ’ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਯਾ (ਸ਼ਰਮ) ਵੀ ਈਮਾਨ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਹੈ।"

[صحيح] [متفق عليه]

الشرح

ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਇੱਤਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਈਮਾਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਅਤੇ ਖਾਸਲਤਾਂ ‘ਤੇ ਮੁਸ਼ਤਮਿਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਮਲ, ਅਕੀਦੇ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਈਮਾਨ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਅਤੇ ਉੱਤਮ ਖਾਸਲਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ: **"ਲਾਅ ਇਲਾਹ ਇੱਲੱਲਾਹ"** ਕਹਿਣਾ — ਇਸਦੇ ਮਾਨੇ ਨੂੰ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ‘ਤੇ ਅਮਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ — ਕਿ ਅੱਲਾਹ ਹੀ ਇਕੱਲਾ ਇਲਾਹ ਹੈ, ਜੋ ਇਕੋ ਇਕ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਉਹੀ ਇਬਾਦਤ ਦੇ ਯੋਗ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ। ਅਤੇ ਇਹ ਕਿ ਈਮਾਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ (ਘੱਟ) ਅਮਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ — ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦੇਣਾ। ਫਿਰ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ **ਹਯਾ (ਸ਼ਰਮ)** ਵੀ ਈਮਾਨ ਦੀਆਂ ਖਾਸਲਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਐਸੀ ਅਖਲਾਕੀ ਸਿਫ਼ਤ ਹੈ ਜੋ ਚੰਗਾ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੰਦੇ ਕੰਮ ਛੱਡਣ ਵਾਸਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

فوائد الحديث

ਈਮਾਨ ਦੇ ਦਰਜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲੋਂ ਉੱਤਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਈਮਾਨ ਬੋਲ (ਕਹਿਣਾ), ਅਮਲ (ਕਰਨਾ), ਅਤੇ ਅਕੀਦਾ (ਇਤੀਕਾਦ) ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ।

ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਤੋਂ ਸ਼ਰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਤਕਾਜ਼ਾ ਇਹ ਹੈ: ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਥਾਂ ਨਾ ਵੇਖੇ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਰੋਕ ਲਾਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਉਸ ਥਾਂ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰ ਨਾ ਪਾਏ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਕਿ ਇਸ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਇਮਾਨ ਦੇ ਅਮਲਾਂ ਦੀ ਕਸਰਤ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਨਫੀ ਮੁਰਾਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

التصنيفات

Increase and Decrease of Faith