الشرح

پیامبر صلی الله علیه وسلم در روز فتح مکه برای مردم خطبه خواندن و فرمود: ای مردم همانا الله تکبر و نخوت جاهلیت و فخر فروشی به پدران را از میان برداشته است و مردم بر دو دسته‌اند: یا مؤمن پرهیزگار مطیع و عابدِ الله عزوجل است، که این نزد الله گرامی است حتی اگر نزد مردم دارای حَسَب و نَسَب نباشد. و یا کافر شقی و بدکار که چنین کسی نزد الله بی‌ارزش و خوار است و چیزی نیست، اگرچه نزد مردم دارای منزلت و جایگاه و قدرت باشد. و همهٔ مردم فرزندان آدم هستند و الله آدم را از خاک آفرید، پس برای کسی که اصلش از خاک است شایسته نیست که تکبر ورزد و خودپسندی پیشه کند. مصداق آن این سخن حق تعالی است که می‌فرماید: {يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللهِ أَتْقَاكُمْ إِنَّ اللهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ} [الحجرات: ۱۳] (ای مردم، ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را ملت‌ها و قبيلها قرار دادیم تا با یکدیگر آشنایی حاصل کنید. همانا گرامی‌ترین شما نزد الله باتقواترین شماست. همانا الله دانای آگاه است).