ئایا هەواڵتان پێ بدەم بە تاوانە گەورەکان؟

ئایا هەواڵتان پێ بدەم بە تاوانە گەورەکان؟

لە ئەبی بەکرەوە -ڕەزای خوای لێبێت- كە پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- دەفەرموێت: «ئایا هەواڵتان پێ بدەم بە تاوانە گەورەکان؟». سێ جار وای پێ وتن، ووتیان: بەڵێ ئەی پێغەمبەر خودا (واتە: بەڵێ پێمان بڵێ)، فەرمووی: «شیرک وهاوەڵدانان بۆ خوای گەورە وخراپەکاری بەرامبەر دایک وباوک». وپاڵی دابووە ودانیشت، وفەرمووی: «وتنی درۆ، وشاهێدیدانی درۆ». هەر ئەم قسەیەی دووبارە دەکردەوە، هەتا وتمان: خۆزگایە بێدەنگ دەبوو.

[صەحیحە] [بوخاری و موسلیم هاوڕان لەسەری]

الشرح

پێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- باسی تاوانە گەورەكانی بۆ هاوەڵان كرد، و لەنێویاندا ناوی ئەم سێ تاوانەی هێنا كە گەورەتر وترسناكترن: 1. شیرك وهاوبەش بڕیاردان بۆ خوای گەورە: ئەمیش واتا كردنی پەرستنێك لە پەرستنەكان بۆ جگە لە خوای گەورە، ویەكسان كردنی جگە لە الله بە الله لە ئولوهیەتی -پەرستراوێتی- یان پەروەردگارێتی یان ناو وسیفەتەكانیدا. 2. خراپەكاری بەرامبەر دایك وباوك: ئەمیش هەموو ئازاردانێكی دایك وباوك دەگرێتەوە، بە قسە یان كردەوە بێت، وهەروەها چاكەكار نەبوون بەرامبەریان. 3. قسەی درۆ وشاهێدیدانی درۆیش دەگرێتەوە: هەموو قسەیەكی درۆ وچەوت وناڕاست دەگرێتەوە كە مەبەست لێی زیان لێدانە لە ئەو كەسەی دژی دەووترێت ؛ بۆ بردنی سامانی یان دەستدرێژی كردنە سەر كەسایەتی یان هتد. وپێغەمبەر -صلى اللە علیە وسلم- لەفەرموودەكەدا هەڕەشەی لەسەر قسەی درۆ دووبارە كردەوە ؛ ئەمیش بۆ هۆشداری لەسەر ناشیرینی ئەم تاوانە وكاریگەرییە خراپەكانی لەسەر كۆمەڵگا، هەتاوەكو هاوەڵان ووتیان: خۆزگایە بێدەنگ بووایە ؛ وەكو بەزەییەك بەرامبەری، وحەز نەكردن بە ئەوەی بێزاری دەكات.

فوائد الحديث

گەورەترین تاوان هاوبەشدانانە بۆ خوای گەورە چونکە لەپێش تاوانەكانی تر باسی كرد وگەورەترینیانە، وئەم ئایەتە جەخت لەسەر ئەمە دەكاتەوە ؛ خوای گەورە دەفەرموێت: {إن الله لا يَغْفِرُ أن يشرَكَ به وَيَغْفِرُ مَا دونَ ذلِكَ لِمَنْ يشَاء} واتە: {بەڕاستی خودا خۆش نابێت لەوەی کە ھاوەڵی بۆ دادەنێت (ئەگەر کەسێک مردبێت وتەوبەی نەکردبێت لە هاوبەشدانان بۆ خوای گەورە)، و الله لێ بوردەیە لەرهەتاوانێک جگە لە شیرک بۆ هەرکەسێک بیەوێت}.

گەورەیی مافی دایک وباوک، چونكە لەپاش مافی خوای گەورە ؛ مافی ئەوانی باسكرد.

تاوانەكان دابەش دەبن بۆ گەورە وبچووك. تاوانە گەورەكان: هەر تاوانێكە سزایەكی دونیایی لەسەر بێت وەكو نەفرەت كردن و -حەددی- شەرعی، یان هەڕەشەی قیامەت، یان هەڕەشە بەچوونە دۆزەخ، وتاوانە گەورەكان پلەكانیان جیاوازە لە حەرامبووندا ؛ هەندێكیان گەورەترە لە هەندێكی تر. تاوانە بچووكەكان: هەموو تاوانێكی تر دەگرێتەوە جگە لە تاوانە گەورەكان.

التصنيفات

ڕەوشتە ناشیرینەکان, سەرزەنشتکردنی تاوانەکان