الشرح

پەيغەمبەر سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسەللەم مەسجىدكە كىرگەندە: «ئۇلۇغ ئاللاھ بىلەن پاناھ تىلەيمەن» دەيتتى، يەنى: سۈپەت، ئەھۋال، زاتىدا ئۇلۇغ بولغان ئاللاھ تائالاغا ئېسىلىمەن، ئۇنىڭ بىلەن پاناھ تىلەيمەن ۋە قوغدىنىمەن، دەيتتى. «ئۇنىڭ ئېسىل يۈزى» دېگەن، نېمىتى تۈگىمەس سىخى، چەكسىز ئېسىل دېگەن مەنىدە. «ئېسىل» دېگەن سۆزمۇ ياخشىلىق، پەزىلەت ۋە ئالىجانابلىقنىڭ بارلىق تۈرلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. [يۈز» دېگەن سۈپەتنى ئاللاھ تائالاغا ئۆزگەرتمەي، بىكار قىلماي ۋە ئوخشاتماي ئىسپاتلاش كېرەك. «ئەبەدىي پادىشاھلىقى بىلەن قوغلاندى شەيتاندىن پاناھ تىلەيمەن» يەنى ئاللاھ تائالانىڭ ئەزەلى پاكىت-ھۆججىتى ياكى قەدىمى ھۆكۈمرانلىقى دېگەن مەنىدە. «قوغلاندى شەيتاندىن» ئاللاھنىڭ دەرگاھىدىن قوغلانغان، ئاقار يۇلتۇزلار بىلەن سوقۇلغان شەيتاندىن دېگەن مەنىدە. «مۇشۇنچىلىكمۇ؟، ھەئە» رىۋايەتچىلەردىن بىرى شەيخىدىن: «ساڭا بۇ ھەدىسنىڭ مۇشۇنچىلىك قىسمى يەتتىمۇ؟» دەپ سورىغان ئىدى، ئۇ: ھەئە، دېدى. ياكى بۇ سۆزدىن، شەيتاننىڭ يامانلىقىدىن پاناھلىنىش ئۈچۈن بۇ زىكىرلەر يېتەرلىكمۇ ياكى بولمىسا باشقا زىكىرلەرمۇ بارمۇ؟ دېمەكچى بولىشىمۇ مومكىن، شۇنىڭ ئۈچۈن رىۋايەتچى: ھەئە، دېدى، ۋە: «مەسجىدكە كىرگەن كىشى بۇ دۇئانى ئوقۇسا، شەيتان: «بۇ كىرگۈچى قالغان كۈنىدە مېنىڭ يامانلىقىمدىن ھىمايە قىلىندى» دەيدۇ، دېگەن