إِنَّ مِنْ أَعْظَمِ الجِهَادِ كَلِمَةَ عَدْلٍ عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائِرٍ»: «از بزرگ‌ترین (انواع) جهاد، بیان سخن عادلانه نزد حاکم ستمگر است

إِنَّ مِنْ أَعْظَمِ الجِهَادِ كَلِمَةَ عَدْلٍ عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائِرٍ»: «از بزرگ‌ترین (انواع) جهاد، بیان سخن عادلانه نزد حاکم ستمگر است

از ابوسعید خُدری ـ رضی الله عنه ـ روایت است که پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ فرمودند: «إِنَّ مِنْ أَعْظَمِ الجِهَادِ كَلِمَةَ عَدْلٍ عِنْدَ سُلْطَانٍ جَائِرٍ»: «از بزرگ‌ترین (انواع) جهاد، بیان سخن عادلانه نزد حاکم ستمگر است».

[حسن لغیره است]

الشرح

پیامبر ـ صلی الله علیه وسلم ـ تبیین نموده‌اند که یکی از بزرگ‌ترین و سودمندترین انواع جهاد در راه الله تعالی، سخن حق و عادلانه نزد سلطان یا امیر جائر و ستمگر است؛ زیرا چنین کسی به یکی از احکام اسلامی یعنی امر به معروف و نهی از منکر عمل کرده است، چه این کار از طریق گفتن باشد یا نوشتن یا عملی باشد یا دیگر روش‌هایی که مصلحت از طریق آن حاصل شده و مفسده به واسطهٔ آن دفع می‌شود.

فوائد الحديث

امر به معروف و نهی از منکر از مصادیق جهاد است.

نصیحت حاکم از بزرگ‌ترین انواع جهاد است، اما باید با علم و حکمت و متانت باشد.

خَطّابی می‌گوید: از آنجا این کار بهترین جهاد است که وقتی کسی با دشمن جهاد می‌کند میان بیم و امید قرار دارد و نمی‌داند پیروز می‌شود یا شکست می‌خورد؛ اما کسی که نزد سلطان می‌رود مقهور و تحت سلطهٔ اوست و اگر حق بگوید و امر به معروف کند، خود را در معرض مرگ قرار داده است، بنابراین کارش بهترین انواع جهاد است زیرا ترس بر وی غالب است. همچنین گفته شده: به این دلیل بهترین جهاد است که اگر ولی امر سخن او را بپذیرد شاید سود او به جمع بزرگی از مردم برسد و مصلحت حاصل گردد.

التصنيفات

فضيلت امر به معروف و نهى از منكر