الشرح

ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਅੱਲਾਹ ਤਆਲਾ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਮਰਤਬੇ (ਦਰਜੇ) ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪ ﷺ ਮੁਹੱਬਤ ਦੇ ਉੱਚਤਮ ਦਰਜੇ 'ਤੇ ਵਿਰਾਜਮਾਨ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਜ਼ਰਤ ਇਬਰਾਹੀਮ (ਅ.) ਸੀ। ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਆਪ ﷺ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੂੰ ਖ਼ਲੀਲ ਨਹੀਂ ਬਣਾਉਂਦੇ; ਕਿਉਂਕਿ ਆਪ ﷺ ਦਾ ਦਿਲ ਅੱਲਾਹ ਦੀ ਮੁਹੱਬਤ, ਉਸ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੋ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਲਾਹ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਲਈ ਕੋਈ ਸਥਾਨ ਨਹੀਂ। ਹਾਂ, ਜੇਕਰ ਆਪ ﷺ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਖ਼ਲੀਲ ਬਣਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਅਬੁ-ਬਕਰ ਅਸਿੱਦੀਕ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁ ਹੁੰਦੇ। ਫੇਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਮੁਹੱਬਤ ਵਿੱਚ ਜਾਇਜ਼ ਹੱਦ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਤੋਂ ਡਰਾਇਆ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯਹੂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਈਸਾਈਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਬੀਆਂ ਅਤੇ ਨੇਕ ਬੰਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਬਰਾਂ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਵਧਾ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਨਾਲ ਪੁਜਨਯੋਗ ਇਸ਼ਟ ਬਣਾ ਲਿਆ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਬਰਾਂ ਉੱਤੇ ਮਸਜਿਦਾਂ ਅਤੇ ਇਬਾਦਤਗਾਹਾਂ ਬਣਾ ਦਿਤੀਆਂ। ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਆਪਣੀ ਉੱਮਤ ਨੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ।