ਲੋਗੋ! ਧਰਮ (ਦੀਨ) ਵਿੱਚ ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਵਧੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਘੁਲੂ (ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੀਬਰਤਾ) ਨੇ ਹੀ ਹਲਾਕ…

ਲੋਗੋ! ਧਰਮ (ਦੀਨ) ਵਿੱਚ ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਵਧੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਘੁਲੂ (ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੀਬਰਤਾ) ਨੇ ਹੀ ਹਲਾਕ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਇਬਨ ਅੱਬਾਸ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ ਤੋਂ ਰਿਵਾਇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ: ਅਕਬਾ ਦੀ ਸਵੇਰ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਆਪਣੀ ਉੰਟਣੀ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਹਨੇ ਫ਼ਰਮਾਇਆ: "ਮੇਰੇ ਲਈ ਕੁਝ ਕੰਕੜੀਾਂ ਚੁੱਕੋ।"ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਸੱਤ ਕੰਕੜੀਆਂ ਚੁੱਕੀਆਂ, ਜੋ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਸੱਟਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਕੜੀਆਂ ਸਨ। ਨਬੀ ﷺ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿਚ ਰਲਣ ਲੱਗੇ ਅਤੇ ਫਰਮਾਇਆ:"ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਹੀ ਕੰਕੜੀਆਂ ਮਾਰੋ।" ਫਿਰ ਫ਼ਰਮਾਇਆ:"ਲੋਗੋ! ਧਰਮ (ਦੀਨ) ਵਿੱਚ ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਾ ਵਧੋ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਘੁਲੂ (ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤੀਬਰਤਾ) ਨੇ ਹੀ ਹਲਾਕ ਕੀਤਾ ਸੀ।"

[صحيح] [رواه ابن ماجه والنسائي وأحمد]

الشرح

**ਇਬਨ ਅੱਬਾਸ ਰਜ਼ੀਅੱਲਾਹੁ ਅਨਹੁਮਾ ਬਿਆਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਹੱਜਤੁਲ-ਵਿਦਾ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਨਹਰ ਦੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ, ਜਦੋਂ ਜਮਰਾ ਅਕਬਾ ਨੂੰ ਪਥਰ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਦੇ ਨਾਲ ਸਨ।** ਤਦ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੇਰੇ ਲਈ ਜਮਰਾਤ ਦੇ ਪਥਰ ਚੁੱਕੋ।ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੱਤ ਕੰਕੜੀਆਂ ਚੁੱਕੀਆਂ, ਹਰ ਇਕ ਕੰਕੜੀ ਚਣੇ ਜਾਂ ਅਖਰੋਟ ਦੇ ਅਕਾਰ ਦੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਨਬੀ ﷺ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ, ਹਿਲਾਇਆ ਅਤੇ ਫ਼ਰਮਾਇਆ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਕਾਰ ਵਰਗੀਆਂ ਹੀ ਫੇਂਕੋ। ਫਿਰ ਨਬੀ ਕਰੀਮ ﷺ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘੁਲੂ (ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣ), ਸਖ਼ਤੀ ਅਤੇ ਹੱਦ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਡਰਾਇਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਪਿਛਲੀਆਂ ਉਮਤਾਂ ਨੂੰ ਹਲਾਕ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਚੀਜ਼ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹੱਦ ਪਾਰ ਕਰਨਾ, ਅਤਿ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤੀ ਹੀ ਸੀ।

فوائد الحديث

ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਘੁਲੂ (ਹੱਦ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣ) ਤੋਂ ਮਨਾਹੀ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮਾੜੇ ਨਤੀਜੇ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਬਰਬਾਦੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ।

ਸਾਡੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਉਮਮਤਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਲੈ ਕੇ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣਾ।

ਸੁੰਨਤ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ।

التصنيفات

Issues of Pre-Islamic Era