الشرح

Bu hadis putlar üzerine yemin etmeyi yasaklamaktadır. et-Tavaği: Hadiste geçen “et-Tevaği” kelimesi cahiliye döneminde ibadet edilen putlardır. Bu şekilde isimlendirilmesinin sebebi, azgınlık ve küfürlerinin sebebi, her yüceltme vb. gibi haddin aşılması sebebiyledir. Tuğyan haddi aşma manasına gelir. Allah Teâlâ’nın şu kelamı da buna örnektir: (Şüphesiz, su bastığı/taştığı vakit/zaman sizi gemide biz taşıdık), yani sınırı aştığında. el-Hakka Suresi:11. Araplar cahiliye döneminde ilahları ve ataları adına yemin ederlerdi, bundan nehyedilmişlerdi/yasaklanmışlardı. Bu bölümdeki hadiste olduğu gibi. Ebu Davut’un Süneninde ve diğer hadis kitaplarında Ebu Hureyre- radıyallahu anh-’ın merfû olarak rivayet ettiği hadiste: «Babalarınız, Analarınız ve putlarınız adıyla yemin etmeyin.» rivayeti bulunmaktadır. Hadiste geçen en-Niddu, benzemek manasına gelmektedir. Hadisteki manası ise, Allah -Azze ve Celle-’ye ibadette ve yeminde, denk/eş tuttukları putları, ibadet ettikleri şeylerdir. Lat’ın, Uzza’nın üzerine yemin olsun demeleri gibidir. Buharî ve Müslim’in Abdullah b. Ömer –radıyallahu anh-’dan rivayet ettikleri hadiste: Nebi –sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur: «Şüphesiz ki Allah Teâlâ sizin babalarınızın adı ile yemin etmenizi yasakladı. Yemin etmek isteyen kimse Allah’ın adı ile yemin etsin ya da sussun.» Hadiste geçen «Babalarınızın adıyla değil» yani; kardeşlerinizin, atalarınızın ya da ileri gelenlerinizin adıyla (yemin etmeyin) demektir. Sadece “Babalar” lafzının zikredilmesinin sebebi, çünkü bu lafzı genellikle kullanmalarından dolayıdır. «Yemin etmek isteyen kimse Allah’ın adı ile yemin etsin ya da sussun.» Manası: Ya Allah’ın adıyla yemin etsin ya da yemin etmesin. Ancak Allah’tan başkası adına kesinlikle yemin etmesin. İlim ehli –rahimehumullah- Allah’tan başkası adına yemin etmenin yasaklanmasının hikmeti hakkında şöyle söylemiştir: Yemin etmek, adıyla yemin edilen şeyin yüceliğini içerir. Hakikatte yücelik Allah Teâlâ’ya mahsus bir durumdur. Bu hususta kimse O’na benzemez. İmam Nevevî’nin Sahih Müslim Şerhi(11/ 105, 108), Subulü’s -Selam( 2/545), Riyazussalihin İbn Useymin Şerhi (6/453).